Historisch Archief 1877-1940
fe .Geestelijk leven
Moraliseerende en Geestelijke
t-v
K
i
f
r'
DE kleine forensenplaats Amstelveen heeft
Amsterdam beschaamd. In beide gemeenten
is een getuigenisavond voor Geestelijke en Moreele
herbewapening" gehouden.
Maar welk een verschil!
In Amsterdam waren uitnoodigingen op geschept
papier rondgezonden door een verzameling
echt? paren met keurig-nette" namen, om te komen
1 naar een getuigenis-avond in de Apollohal, die
zooals men weet plaats biedt aan ruim vijfduizend
personen. Ingewijden wisten te verzekeren aan de
pers, dat men de R.A.I. (10.000 zitplaatsen) ook nog
achter de hand had, wanneer de toeloop te groot
mocht "Worden. De avond leverde een bezoek op dat
door welwillende verslaggevers op de helft van
de zaal werd geschat
Maar, een klein getal geloovigen is voor een
geestelijke strooming nooit een bezwaar geweest.
Erger was de eentonigheid van het gebodene.
Zeker, de soort sprekers was gevarieerd genoeg:
een bankier, een slagersvrouw, kinderen, een
boerin en een arbeider enz., maar het stramien
waarop zij borduurden, was bij allen het versimpelde
geloofsschema Vroeger was ik zondig, ik beging
deze of gene pekel- of grootere zonden, nu heb ik
Den Weg gevonden en is alles goed: mijn huwelijk,
mijn zaken, mijn relatie met deze of gene." Eigenlijk
dus niets anders dan variaties op het oude mora
listische thema: Wij goed doet, goed ontmoet".
? Men heeft er geen rekening mee gehouden dat het
geestelijk leven in Nederland heel wat rijker en
gevarieerder is dan dit Christendom van het
allerallerbuitenste laagje; en ook niet, dat een dergelijke
.exhibitie van zondigheden en zulke goedkoope
resultaten" alle wat diepere gemoederen tegen de
borst stuit. Vele critische geesten kwamen dan ook
lichtelijk onpasselijk van dezen avond thuis, al
hebben wellicht ook vele eenvoudige zielen het
erg mooi" gevonden.
IN het kleine Amstelveen was de avond niet in
handen van j,Buchmannisten". Het comitévoor
Geestelijke en Moreele Herbewapening staat daar
* onder leiding van den burgemeester, die persoonlijk
Als hoofdbestuurslid van Kerkopbouw" reeds zijn
sporen op het terrein van vooruitstrevend kerkelijk
organisatie-leven verdiend heeft. Men is daar niet
begonnen met getuigen, ook niet met al te daverende
schema's, maar met eenige eenvoudige maatregelen
tegen een paar concretïnooden in de gemeente:
hulp aan stille armen, voorlichting aan ongeschoolde
en weinig vindingrijke huisvrouwen, kleine ver
rassingen voor onvermogenden.
Ondertusschen werkte een commissie, waarin
geestelijken van verschillende richting zitting had
den, aan de voorbereiding van een getuigenisavond,
waar men zonder verdoezeling van.reëele verschillen
toch een gemeenschappelijk geluid kon laten hooren.
Het moeilijke punt van priesters-en-leeken heeft
men opgelost door de eerste maal uitsluitend vrou
wen als spreeksters uit te noodigen. Men vroeg er
zes: een Gereformeerde, een orthodox-Protestante
v?n wat lichter schakeering, een vrijzinnig-Pro
testante, een religieus-socialistische, een Joodsche
en een Roomsch-Katholieke vrouw. Men zond een
eenvoudig biljetje rond en zette een aankondiging
in het plaatselijk blaadje.
Daarop stroomde de Hervormde kerk met een
plaatsruimte voor een vijfhonderd personen ei-vol
en het publiek vertoonde zoo mogelijk nog een wat
grooter variatie dan de spreeksters: de voorgangers
van de verschillende kerkgenootschappen waren
aanwezig, maar ook bestuursleden van verschillende
politieke organisaties, de r.k. burgemeester van
Ouder-Amstel en verder personen uit allerlei
levenskring van de gemeente Nieuwer-Amstel.
En de inhoud van het gesprokene demonstreerde
onpolemisch de godsdienstige verscheidenheid
van het Nederlandsche volk op even treffende als
leerzame wijze.
DAAR sprak de presidente van een Christelijke
vrouwen-organisatie over haar gereformeerde
beginselen, strak, fantasieloos, maar onwrikbaar
en onaantastbaar als de witgekalkte muren van de
Calvinistische kerkgebouwen. Zeker, zij stelde de
Christelijke blijheid tegenover de vreugdeloosheid
van deze innerlijk leegen tijd; en niemand kon
twijfelen aan haar oprechtheid; maar voor wie dit
geloofsschema niet innerlijk beleeft, was dit woord
een even gekunstelde constructie als de bouw van
het gedichtje, dat zij in haar peroratie citeerde:
God, die weegt ons allemaal
Op zijn gouden liefdeschaal.
Ieder mensch, die krijgt zijn deel.
Niet te weinig, niet te veel.
Herbewapening
Uit bijna gelijken achtergrond, maar in geheel
anderen vorm sprak een Gereformeerde-in-Hersteld
verband: vrijwel geen theologische termen; wel de
ietwat ouderwetsche regentenstijl, waarin de
Christelijk-Historische voorman (of voor-vrouw)
principieele vraagstukken met zijn volgelingen pleegt te
behandelen: de sociale kwestie" stelde zij aan de
orde; maar even reëel als de religieus-socialistische
spreekster zag deze dat het een slepende sociale
kwaal" dreigt te worden, wanneer er geen ingrij
pende maatregelen worden genomen in ons bestel.
Mogelijk was het vertrouwen in de deskundigen"
wel wat. heel groot, maar het doel waarvoor zij
sprak, was meerdere deskundigheid van de gewone
juffrouw en de gewone mevrouw bij het volgen van
de ingevingen van hun goede hart: sociaal werk in
plaats van ongeorganiseerde liefdadigheid. Op
godsdienstig gebied legde zij niets op: dit is het werk
van God; maar zij zelf vond onmiskenbaar den
achtergrond voor haar sociaal streven in haar
trouw aan den Bijbel.
Het warmste woord kwam van een huisvrouw,
die in haar vacantie hoofdleidster in de kampen der
Vrijzinnig-Christelijke Jeugd-Centrale is, en in wier
woorden warm Evangelisch besef en critische
redelijkheid hand in hand gingen. Haar geloof
bracht met zich het besef, medeschuldig te zijn
aan de ontreddering der moderne wereld, maar
haar redelijk geloof laat zich niet in slaap sussen
met goede voornemens
om-wat-beter-zijn-best-tedoen, zij wil met een zeer bewust verantwoorde
lijkheidsgevoel en niet in een Oxfordiaansche
suggestie haar taak vervullen in haar gezin en
daarbuiten,
Uit eenzelfden achtergrond, maatschappelijk nog
wat meer bewust en theologisch wat ongeschoolder
af en toe kwam een weinig klare
natuurmystieka-la-Rousseau om den hoek kijken kwam het
woord van de religieus-socialiste voort. Zij baseerde
zich op de broederschap aller menschen, welke door
onbegrip en eigenbaat belemmerd wordt. Haar taak
zag zij in den strijd daartegen en tegen de oorzaken,
die deze menschelijke zwakheden zulk een groote
rol doen spelen in het maatschappelijk leven,
terwille van een wereld, waar met behoud van de
geestelijke verscheidenheid die het leven waardevol
maakt, de gescheiden broeders elkaar weer zullen
vinden.
Waardig en bescheiden als haar figuurtje was het
woord van het kleine Joodsche mevrouwtje. En haar
verantwoordelijkheidsbesef voor de opgroeiende
jeugd kreeg te meer waarde door de wetenschap dat
hier een moeder van zes kinderen bepleitte, de
kinderen duidelijk te laten zien, dat de eeuw van
luxe en techniek geleid heeft tot modern heidendom
en menschenjacht (zeer sober aangeduid!), tot een
nieuwen toren van Babel; maar dat een werkelijk
waardevolle wereld van binnenuit wordt gebouwd
op Godsvertrouwen en trouw aan de geboden.
Het geheel werd afgesloten door een rede, rijk aan
beelden als een Brabantsche-kapel-in-barokstijl, met
een vurig missionair pleidooi voor de naastenliefde,
de gemeenschap en een algemeene stijl, zooals die
in de oud-Christelijke gemeente geleefd werd en in
de Middeleeuwen geheerscht heeft, maar, die na
de driewerf vervloekte Renaissance verbrokkelde
in individualisme, dat oorzaak is van oorlog en
crisis-door-overvloed. De nieuwe gemeenschap, die
overal opbloeit in velerlei kringen en werelddeelen,
zal zich baseeren op het brengen van offers en
naastenliefde. Al waren verschillende aanwezigen
wat sceptisch tegenover een nieuwe gemeenschap,
die de Renaissance verwerpt, de oproep om aan
nieuwe wereldorde te bouwen nu de nood zich op
het ergste openbaart, werd verstaan en maakte
indruk.
DIT beeld van verdieping van eigen beginselen,
was in al zijn verscheidenen met al zijn tegen
stelling toch oneindig waardevoller dan de goed
koope moraliseerende eenheid der Amsterdamsche
herbewapenaars.
Wie overbrugging van geestelijke tegenstellingen
wil, moet niet bouwen op het drijfzand van sfeer en
sugestie, maar moet zich allereerst verzekeren dat
de brugge-hoofden aan weerszijden van de kloven,
stevig gefundeerd zijn.
Daarom hulde aan het kleine Amstelveen, dat dit
beginsel zooveel beter begreep dan het groote
Amsterdam.
MR. W. VERKADE
Hoe werkt
Iets over de organisatie van het
denkende centrum der w eer macht
Van onzen militairen medewerker
IN het Westen van Europa staan, sedert het einde
van den Duitschen Veldtocht in Polen, de
millioenenlegers van de beide groote tegenstanders
achter hunne eigen krachtige verdedigingsstelsels
tegenover elkaar, en terwijl de oorlog ter zee meer
in het bijzonder tusschen Duitschland en Engeland
zij het ook op zeer eigenaardige wijze met
groote felheid wordt gevoerd, valt er op het
operatietooneel te land nog steeds zeer weinig activiteit
te constateeren.
De millioenenlegers bestaan uit een samenstel
van georganiseerde groote en kleine eenheden,
waarvan de divisiën van allerlei soort de belang
rijkste groote eenheden zijn. Een divisie vormt een
afgerond geheel, waarmede krachtige actie kan
worden gevoerd en dat zoodanig is georganiseerd,
dat het zelfstandig kan optreden. Het feit, dat de
moderne legers van de groote rijken en zelfs die
van de kleine staten uit zeer groote troepenmassa's
bestaan heeft er noodwendig toe geleid, dat de divi
siën in grooter eenheden werden gegroepeerd en
daardoor kwam men tot de organisatie van leger
korpsen, die elk uit twee of meer divisiën bestaan.
Deze legerkorpsen zijn de grootste gevechts
organisaties, welke onder directe leiding te velde
worden gebruikt. Is het aantal beschikbare troepen
zóó groot, dat men vele legerkorpsen kan uitbren
gen, dan komt men uit een oogpunt van overzich
telijkheid en uit het belang ,van de bevelvpering
er toe, om bepaalde groepen van legerkorpsen te
doen behooren tot een leger", hetwelk dan meestal
een bepaald rayon voor de uitvoering van zij n taak
aangewezen krijgt.
Voor het tactisch gebruik van de troepen is echter
het legerkorps de grootste zelfstandig georganiseerde
eenheid en de leiding van zulk een organisatie in
den oorlog brengt moeilijkheden mede, die slechts
door zér ter zake kundige en voor hun taak speciaal
opgeleide leiders kunnen worden opgelost.
Elke groote eenheid, als een divisie en a plus
forte ratson" een legerkorps, is een versch i.ckelijk
onhandelbaar en log lichaam, dat moeilijk in be
weging en eenmaal in actie, nog veel moeilijker tot
staan of in eene gewijzigde richting kan worden
gebracht. De zware taak, om met de groote eenheid
zoo vlot mogelijk te manoeuvreeren, rust op de
blijft
óók onder de thans
heerschendeomstandigheden haar
prima kwaliteiten en mode len
handhaven. - Haar bekende
Wollen Blouses, Slipovers,
Trainingpakken
Sport k leeding, enz.
blijven zooals zij waren.
Vastgestelde verkoopsprijzen
PAG.£4;DE;GROENE No. 3264