KANTTEEKENINGEN r tf. rv* De mislukte leening Ronduit gezegd: het figuur dat kapitaalkrachtig Nederland deze week heeft geslagen, is diep-droevig. Op de nieuwe Nederlandsche staatsleening immers waarop de inteekening Dinsdag j.1. was opengesteld en waarvoor nog een bedrag van ? 240 millioen noodig was ? 60 millioen was reeds bij de fondsen geplaatst' is slechts ingeteekend voor een kleine ? 100 millioen. De regeering had deze gelden dringend noodig o.m. ter consolidatie van de velerlei schulden die zij door de mobilisatie en wat daa-aari vast zit, de laatste maanden had moeten aangaan. De voorwaarden waarop deze leening werd aangeboden, waren bovendien niet ongunstig. De rente bedroeg 4 %, en men kon met de stukken den aanslag in de vermogensbelasting en de defensie belasting I voldoen, zoodat de leening heel wat 'vlugger afgelost zou worden dan normaliter het geval ware geweest. Echter, al waren de voorwaarden ongunstiger geweest, dan nog was het nationale plicht, zorg te dragen dat deze leening een succes werd. Het ware offer wordt, het is dezer da^en met nadruk herhaald, gebracht door de gemobiliseerden. Dat de kapi taalbezitters door inschrijving cp grooten schaal de positie van Nederland versterkt hadden, was niet meer dan simpele plicht plicht, die trouwens met vier ten honderd per jaar beloond zou worden. Enfin, zij die op hun vaderlandslievendheid plegen te pochen, hebben getoond, w at dat roem ruchte gevoel bij hen werkelijk waard is. De vaterlaidslose Cesellen" zitten tegenwoordig blijkt aar minder bij het proletariaat can wel elders. De regeering moge hieruit de consequenties trekken. Er zal wel niet aiders opzitten can het experiment van de vrijwillige leening vaarwel te zeggen. Wordt binnenkort wederom een beroep op de kapitaalsrra-kt gedaan, dan zal het noodig zijn het vrijwilligheidsprincipe in feite op te geven, gelijk ook in. den Wereldoorlog is geschied. De kapitaalbezitters hebben het er r.aar gemaakt. Het blijft diep-treurig. Verhooging van de steun-normen Vorige week heeft de regeering bekend gemaakt dat de werkloozen-uitkeeringen en werkverschaffingsloonen voorloopig tot begin Maart met 5 % verhoogd zullen worden. Dat lijkt ons een billijke maatregel. Wij zijn van meening dat in dezen tijd alle bevolkingsgroepen offers moeten brengen, en hoe beter zij daa-toe in staat zijn, des te grootere offers mag men van hen eischen. Van de werkloozen echter mag men geen offers meer vergen. Zij leven reeds op het bestaansminimum, velen zelfs er onder. De eenig mogelijke regeeringspolitiek in deze omstandigheden is: te verhoeden dat hun levensbasis r.ój; smaller wordt. Dit dreigde het geval te worden door de stijging van de kosten van levensonderhoud. Deze stijging bedraagt voor arbeidersgezinnen met een normaal arbeiders-inkomen reeds meer dan 5% en zal aangezien op het werkloozenbudget de het sterkst in prijs gestegen artikelen een grootere plaats innemen bij de werkloozen nog wel aanzienlijk boven de 5% liggen. Dat de steunnormen met 5 % verhoogd worden, is dan ook slechts een eerste stap in de goede richting, te meer omdat ook de winter de werkloozen tot hoogere uitgaven dwingt. Intusschen was het een goed en verheugend teeken, dat de regeering dit besluit genomen heeft. Men voelde even dat er een andere wind is gaan waaien in Den Haag, sinds de bezuinigers-doordik-en-dun van het Binnenhof verdwenen zijn. Het was dan ook tijd. De onderwijsplannen van Minister Bolkestein Naar aanleiding van de redevoering die minister Bolkestein op het congres van den Vrijzinnig-Democratischen Bond heeft gehouden, waarin hij voor het Lager O.iderwijs aansluiting bij de Christelijke beginselen bepleitte, schreven wij indertijd reeds dat het uiterst moeilijk zou zijn, dit in concreto tot stand te brengen. Zoover zijn wij trouwens nog niet. Dezer dagen is bovendien te Utrecht een vergadering gehouden van voorstanders van het integrale Openbare Onder wijs, waar tegen de plannen van den minister werd gewaarschuwd: de openbare school zou, wanneer zij, zij het ook in lichte mate Christelijk" werd, niet meer openbaar zijn. Het komt ons voor, dat alles in deze quaestie afhangt van de practische uitwerking van de plannen van den minister. Er is eenig verschil tusschen een gemeenschappelijke kerkdienst vóór de school begint en het vertellen van verhalen uit den Bijbel, eigenlijk een voorwaarde van behoorlijke algemeene ontwikkeling. Wij zijn het echter met de Utrechtsche protesteerenden eens, wanneer zij zeggen dat ouders die bezwaar hebben tegen elke godsdienstige opvoeding, hun kinderen naar de Openbare Lagere school moeten kunnen blijven sturen. De minister wil: karakter-vormend onderwijs. Kan dat doel niet met andere dan gods dienstige of religieuze middelen bereikt worden? Krijgsbedrijven Aan de fronten: rust. Ter zee en in de lucht was het deze week echter uiterst roerig. Ter zee in de eerste plaats: het lijkt ons onnoodig, hier de geschiedenis van de Graf Spee te herhalen. Elkeen heeft deze voorbeeldige anti-climax met spanning gevolgd. De Duitschers zijn dus thans een van hun z.g. vestzak-oorlogsbodems kwijt. Zij beschikken nu nog over twee soortgelijke schepen en twee 28.000 ton linieschepen, alsmede wat kleiner materiaal. De Engelschen beweren echter dat zij deze week twee kleine Duitsche kruisers buiten gevecht hebben gesteld. De juistheid van dit bericht is niet te controleeren. Het is echter een feit dat de Duitsche mededeelingen over de Graf Spee onjuist waren, in beginsel is men dus eerder geneigd, ook voortaan aan Churchill's mededee lingen geloof te hechten. De uitingen van Berlijn en Londen staan overigens wel scherp tegenover elkaar ! Maandag vond een groote luchtslag plaats bij Helgoland. Volgens Berlijn zijn van de 44 Engelsche vliegtuigen 36 vernietigd, volgens Londen slechts 7, terwijl 12 Duitsche verdedigers vernietigd zijn. Het is er in ieder geval roerig toegegaan meer kan men nauwelijks zeggen. De neutrale scheepvaart heeft deze week weer zijn normale tol aan den oorlog betaald. Overigens schijnen de Geallieerden het duikboot- en mijnen gevaar behoorlijk onder de knie te krijgen ! Genève en Rome Gelijk te verwachten was, is de Sowjet-Unie uit den Volkenbond gestooten. Als veroordeeling van het Russisch optreden is deze maatregel op zichzelf billijk, meer goeds valt er niet van te zeggen, te minder omdat het wel bij dit goedkoope protest zal blijven. Finland strijdt alleen en zal wel alleen blijven strijden. Meer valt er uit Genève niet te melden. Nieuws uit Rome: graaf Ciano heeft een groote redevoering gehouden over de buitenlandsche politiek van Italië. Speciaal over de laatste maanden vóór den oorlog zou hij het woord voeren. Veel belangrijks heeft hij echter niet verteld. Dat Itali niet onder alle omstandigheden samen met Duitschland in den oorlcg moest gaan, was reeds bekend. Ciano viel verder de Sowjet-Unie scherp aan. Italiëis bevreesd voor zijn belangen op den Palkan. Kortom: een staatsmansredevoering zocals er dertien in het dozijn gaan. Zoo niet meer. Finland houdt stand Neen het lukt den Russen niet al te best, Finland onder de voet te loopen. De Finnen ver dedigen zich taai. En van de grootspraak van den heer Kuusinen dat het Roode Leger in twee weken in Helsingfors zou zijn, is weinig terecht gekomen. Zal hij deswege in ongenade vallen? Er zijn Hollandsche communisten die dit thans reeds beweren. Hij zal dan wel de eenige niet zijn: ook officieren die maar niet door de Mannerheim-linie heen kunnen breken, worden met processen bedreigd. Slechts in het uiterste Noorden hebben de Russen voordeel bereikt. De Finnen trokken zich behoed zaam terug. De verbinding met het Westen is hun daarmee ontvallen. In Midden-Finland verdedigen zij zich taai. In het Zuiden hebben de Russen tien duizenden soldaten verloren, zonder noemens waardig voordeel te behalen. De qualiteit van hun troepen is niet al te best, naar het schijnt. Trouwens, zij dirigeren nu ook twee-honderdduizend man van hun keurtroepen naar het front. Die zijn er wél noodig ! Van een overrompeling van Finland is in alle geval geen sprake. Moskou zelf rekent er op dat de oorlog eerst in Februari geëindigd zal zijn. Het kon wel eens later worden. Men huivert intusschen bij de gedachte welke ontzettende slachtingen dan onder het dappere Finsche volk zijn aangericht. Uit hun moedige verdediging blijkt wel dat de democratie in zich zelf over grootere reserves beschikt dan de dictatuur. Autocratisch Polen was in drie weken vernietigd. .. . Millioenen hebben er geen hand ter verdediging uitgestoken. UIT DE GROENE GRABBELTON Restaurant D O R R l U S N.Z. Voorburgwal b.h. Spui, Amsterdam PLATS DU JOUR EN A LA CARTE HELMAN en Jordaan, den lezers van dit blad niet onbekend, hebben samen een boekje gewrocht voor het Joodsch Vluchtelingen-Comité, getiteld Millioenenleed", uitgegeven door Van Loghum Slaterus te Arnhem. Tekst en teekeningen zijn simpel en sober. Wie dit relaas van de droeve maar onmisbare werkzaamheden van het Vluchtelingen-comitéleest, zal (het is mij tenminste ge beurd) een brok in de keel voelen. Laat ons echter de arbeid van onze beide mede werkers niet verder aanprijzen: deze zal, dat ver trouwen wij, voor zichzelf spreken. Prijs: drie kwartjes. DE, naar het schijnt: anarchistische vredes beweging heeft een modern ganzenbord uitge geven, getiteld: Wie wint??het Wereldoorlogsspel. Het zal spelenderwijs" den kinderen afkeer van den oorlog n sympathie voor de anti-oorlogs-strijdmiddelen bijbrengen. Want de oorlogs-vakjes" bergen onheil, de vredes-vakjes" voorspoed in zich. Zoo wordt langs den weg van het onderbewuste een weg gezocht naar de ziel van de jeugd". Het spel dan, wordt door twee personen gespeeld. De een speelt voor Hitler, de ander voor John Buil. Het verloopt analoog aan het gewone ganzenbord, met dat verschil dat de symbolen andere zijn. Wie b.v. op een gebroken geweer" komt, gaat nog eens zooveel punten vooruit, als hij geworpen heeft. Men moet echter naar zijn plaats terug, als men op een kerk" komt. De John Bull-speler, die op no. 5 komt (?Nieuwe lichtingen worden opgeroepen") betaalt i fiche in de pot." No. 16, verspreiding van anti-militairistische lectuur": gaat naar 20 en krijgt i fiche uit de pot." No. 58: weigering licht te dooven": mag nog eens gooien." No. 62 Na een veldslag": betaalt 2 fiches en moet i maal zijn beurt laten voorbijgaan." Wanneer de Hitler-speler op no. 46 komt, Vor ming van Raden", mag hij opschuiven naar no. 51. No. 58. Hongeroproer": mag nog eens gooien." Na no. 70 schiet het hard op. De gelukkige speler die no. 79 bereikt (?massa-weigering") mag b.v. i o vakken verder. Na 87: munitie-dépot vliegt in de lucht", gaat 3 vakken verder". No. 95: Grote werkstaking", mag naar 100 en wint !" Immers: Wie op 100. Revolutie komt, heeft het spel ge wonnen en mag twee derde van de inhoud der pot; de rest is voor de andere speler." Het blijft dus ongelijk verdeeld op aard', ook na de revolutie". VEERTIEN dagen geleden heeft De Groene" in een hoofdartikel den Russischen aanval op Finland scherp veroordeeld. Een goedwillend com munist, die afkomstig is uit een liberaal-vrijzinnig democratisch milieu en zeven jaar lid is van de C.P.N., was zoo vriendelijk de redactie ter informatie een uitvoerige beschouwing over het conflict Finland?De Sowjet-Unie te zenden om zoo te zeggen bij Adam en Eva begon. Het heette daarin van Stalin, over wiens doorzicht de inzender blad zijden vol zou kunnen schrijven": Zijn geschriften en redevoeringen, waarmede hij overigens niet kwistig is, zijn van een eenvoud en klaarte, maar tevens van een diepte die alleen een PAG. 6 DE GROENE No. 3264