Si-i p' Evacuatie in Frankrijk De geheele Elzas is ontruimd - Zevenhonderddüizena menschen zijn in n etmaal vertrokken - hoe? waarheen? TUSSCHEN de Maginot-linie aan de eene, en de Siegfried-linia aan de andere zijde grijnst Niemandsland. Een door de menrchen verlaten smalle strook Fransch en Duitsch grondgebied, bezaaid met landmijnen, prikkeldraadversperringen en betonnen asperges". Aan de Fransche zijde ligt, uitgestrekt langs den Rijn, de Elzas, Ie beau jardin de la France", de bloeiende tuin van Frank rijk, het vruchtbaarste en, tot voor enkele maanden het dichtst bevolkte gebied i a.-i het land. De geheele Elzas is geëvacueerd. De hoeven en wijngaarden liggen verlaten. De huizen van de groote en bloeiende stad Straatsburg staan leeg. De beroemde univer siteit is gesloten. De klokken van de cathedraal zwijgen. 7oo-duizend menschen zijn uit den Elzas weggetrokken, en hebben zich in het midden van Frankrijk neergelaten. Hoe heeft deze moderne volksverhuizing zich toegedragen? Hoe vond deze geweldige menigte een nieuw onderdak, in een zoo korten tijd? - Bij iedere evacuatie is het van het allergrootste belang dat de nevenomstandigheden zoo geschikt zijn, dat zij er wezenlijk toe bijdragen het onver mijdelijke massa-leed tot' een minimum te beperken. Wij zagen Straatsburg, een stad van 200.000 in woners, evacueeren. Wij hebben de wanhoop gezien van gezinshoofden, vaders en moeders, die spontaan uit de menigte omhoog sloeg toen het schokkende nieuws 's morgens om zes uur door aanplakbiljetten bekend was gemaakt. Bij alles wat er verder om dit evenement gebeurd is, blijft n hoofdgedachte domineeren: hier heeft de Fransche regeering een staal van haar kunnen geleverd, waartoe menigeen die Fra jkrijk en het Fransche volk kent, noch het het gouvernement noch de massa in staat had geacht. Het bevel tot evacuatie kwam volkomen plotseling, en dat was van de leiding uitstekend gezien. Het ging hier zooals met alle geweldige slagen die plotseling komen, zij treffen diep, maar geven spoedig ruimte tot bezinning. Toen het evacuatie-bevel eenmaal een voldongen feit was, trachtte men zich op de komende dingen zoo goed mogelijk voor te bereiden. Die voorbereiding nam de slachtoffers zoozeer in beslag, dat zij voor de gebruikelijke en vaak scherpe 'critiek op het overheidsbeleid den tijd mistten. En zoo begon er weldra een exodus, waarvan men elf maanden een kleine voorproef had gehad; met dit verschil dat toen de overheid adviseerde om heen te gaan, nu gebood zij het. Wat de verplaatsing van 200.000 menschen, binnen 24 uren! aan dramatiek met zich brengt, is onbeschrijflijk. Massale problemsn stellen zich, en moeten in een ommezien tot oplossing ge bracht worden. Wat moet er gebeuren met de inva liden, de gebrekkigen, de kleine kinderen? Wat met de bevolking van de ziekenhuizen, de kraamvrouwen, de acute ziektegevallen? Op al deze overstelpende vragen moet de technische leiding der evacuatie een dadelijk en practisch antwoord geven. En, zij heeft dat ook gedaan. Zij heeft een staal van organisatie te zien gegeven, die tot in de puntjes af was. V OORZOOVER dit maar eenigszins mogelijk was, heeft de regeering er zorg voor gedragen voor de geëvacueerden een milieu te kiezen, dat aan het hunne beantwoc rit. Dat bij een getal van 700.000 koppen, waarop de afgevoerde bevolking van Elzas-Lotharingen wordt geschat, zulks maar bij benadering mogelijk was, begrijpt een ieder. Toch is er van overheidszijde ernstig naar gestreefd, het den evacuatie-slachtoffers zoo dragelijk mogelijk te maken. Een zeer ruim gedeelte van deze taak viel ook toe aan de Gasccgners, die op een zoo onver hoopte wijze de gastheeren der Elzassers zijn ge worden. Natuurlijk was het bij het eerste treffen ook hier niet alles rozengeur en maneschijn. .. . De Elzassers zijn verslaafde dialect-sprekers. Vooral onder de ouderen zijn er zeer velen die zoo goed als geen Fransch spreken. Maar. .. . ook de Dordogne en Gascogne hebben hun dialect. Ook daar zijn er, vooral onder de plattelands-bevolking, velen die zich met moeite in het Fransch uitdrukken. Zoo was het een Babylonische spraakverwarring, die er tusschen de Elzassers en hun gastheeren in Zuidwest Frankrlijk in den eersten tijd hunner nederzetting heerschte. Ook viel er ten aanzien van de Elzassers een niet bepaalde vriendschappelijke houding waar te nemen. Men vertelde ons dat dit te wijten was aan het feit dat deze laatsten door heel Frankrijk als fanatieke BROCHES 2*2*^25 C0^ genie kan geven. Inderdaad is Stalin een eenling, omdat hij het eenige politieke genie van onzen tijd is. Temidden van de politici in andere landen, een collectie hopeloosheden die geen van allen weten wat zij willen en in welke richting zij de wereldontwikkeling willen stunen, staat daar 'Stalin met een rust en zekerheid, die haast huiveringwekkend is. Daarom noemen de comiftunisten Stalin den leider der volkeren, dat is precies het tegenovergestelde van een dictator. Stalin heeft immers geen enkele bijzondere bevoegdheid, geen enkele macht, hij heeft alleen maar invloed, zooals het genie steeds invloed zal hebben. Het moet ons van het hart dat wij in de of f iciëele Russische mededeeling dat de Sowjet-Unie niet in oorlog met Finland is, tevergeefs naar de Stali nistische eenvoud", klaarte" en diepte" gezocht hebben. VREEMDE geschiedenis: anderhalf jaar geleden zijn vijf-en-twintig Nederlanders in Spanje gevangen genomen. Nog steeds zitten zij in een concentratie-kamp te Burgos opgesloten. In de Spaansche koude zijn zij slechts in lompen gekleed. Merkwaardig genoeg, zijn deze Nederlanders de eenige krijgsgevangenen uit democratische staten die nog niet zijn teruggezonden. Zij hebben dringend behoefte aan warme kleeren en levensmiddelen. Wie iets kan missen in geld of goederen ten bate van deze strijders voor de democratie, wordt verzocht het te zenden naar de commissie S.O.S., Konings plein i, Amsterdam, postgiro 311600, gem.-giro S. 8944. En kan Den Haag niet nogmaals in deze zaak intervenieeren? i DEZER dagen is te Rotterdam met medewerking van het onvermijdelijke Nationaal JongerenVerbond door de tooneelvereeniging Kunst na den Arbeid" opgevoerd de Revue (sic !) Luchtgevaar". Met spanning wachten wij op de revue Mosterdgas", Brandbom" en dergelijke blijspelen. HET is met De Wacht" een vreemde geschie denis. Men weet dat dit het officieele weekblad is voor de gemobiliseerden. Het spreekt dan ook vanzelf dat de uitgeefster poogt, zoo mogelijk alle soldaten tot abonnéte maken. In het vierde nummer lazen wij deswege: Het is uitermate dienstig als de uitreiking van De Wacht" plaats heeft bij de wekelijksche betaling der soldij. Het abonnementsgeld van drie cent per week kan dan tevens per nummer worden voldaan. Ook een methode is, den commandant te laten vragen, wie zich als abonnéopgeeft. Een proef met een sectie infanterie van 27 man leverde als resultaat op, dat bij een vraag van den compagnies commandant persoonlijk, zich 25 man als abonn opgaven !" Het uitroepteeken is van de redactie van De Wacht". Wij onderschrijven het. Zou het niet beter zijn dat men De Wacht" voor zichzelf liet spreken? EEN vader liet dezer dagen zijn vier-jarig zoontje een Memlinc-reproductie zien waarop Maria met het Jezuskindje was afgebeeld. Het had een appel in de hand. Vraag van het zoontje: Pappie, is dat een mijn?" KANTEKLEER Ook de Venus van Milo is naar veiliger oorden geëvacueerd Hitler-vrienden beschouwd werden. Daarenboven deed halsstarrig het verhaal de ronde, dat de Fran sche regeering tot evacuatie op zoo uitgebreide schaal gïnoodzaakt was geweest, omdat zij goede gronden had aan de aanhankelijkheid der grensbewoners ten opzichte van het Fransche vaderland te twijfelen. Geheel juist is deze opvatting zeker niet. Wel verzekerde men ons, dat de overheid een zoo breed opgezette evacuatie heeft ondernomen, om mogelijke pogingen van separatistische elemen ten hierdoor voor te zijn. Het hart der evacuatie, om eens een levend beeld te gebruiken, slaat in Périgueux. Daarheen is een zeer groot gedeelt; der bevolking van Straatsburg overgeplant. Daar bevinden zich de administratie en alle gecentraliseerde overheidsdiensten. Ook de verschillende afdeelingen van het Stedelijk Ziekenhuis zijn daarheen overgebracht. Enkele andere afdeelingen bevinden zich onder den titel van Médicale A" in Clairvivre, op 50 Km. afstand van Périgueux. De beroemde Straatsburgsche Universiteit vond een onderdak bij haar zuster-instelling te ClermontFerrand. Daar zetten de gezamenlijke professoren der beide universiteiten hun onderwijs voort. HET sterke heimwee naar hun verlaten vaderland is de droeve ondertoon van alle gesprekken die wij met de Elzassers in Gascogne voerden. Zelfs zij die zich in korten tijd op werkelijk meesterlijke wijze in hun nieuwe omgeving hadden aangepast, vroegen zich met beklemming af: Hoe zullen wij ons land terugzien?" ledere uitgewekene liet er tenslotte het grootste deel van zijn bezit achter. Hoe eenvoudig van conditie de menschen er ook mogen zijn, in dat vruchtbare land, Lodewijk XIV noemde het: Ce beau jardin de la France", bezat zelfs de eenvoudigste boer zijn stuk vruchtbare akker, zijn weiland en zijn wijngaard. En dat alles weet hij thans onverzorgd, ofschoon nauwkeurig bewaakt door de zorgen der overheid, die ook hier niets verzuimde om de bannelingen, zooals de Elzassers zich noemen, gerust te stellen. De komende maanden worden voor hen stellig zeer hard. Nu Kerstmis nadert moet de Elzasser, of hij wil of niet, terugdenken aan zijn geboorteland, dat ook het vaderland van de Kerstboom is. Des te roerender is daarom de heldhaftige houding waarmee zij al hun zorgen en leed gelaten en berustend aanvaarden. Een moeder die vijf zonen in de eerste gevechtslinies had, zeide mij: De oorlog heeft ons zijn leed zeker niet gespaard, maar nog is het mij niet te veel, als dat alles er toe bijdragen kan, de wereld een blijvende vrede, en ons zwaarbeproefde Elzas-land een mooiere en gelukkigere toekomst te verschaffen" J. DE PHICHELINE PAG. 7 DE GROENE No. 32M