"W t mee v» Mafteo is ^dat men zieh daar vaa men ze hoog fa top ziet regten» Met Mars eu Raa daar aan te hecht*»;: ' Kn Touweö, Tafcels, en al 'tgee* x Het Wtatakonke in "t slgerfteea. Waar zou een£cbip toch heenen dryven, «dien het Maftèkx»» rooeft bïyVeafr* \- Wane zolder.JMaftSB zeilt het uieeV .: Waarom rneo ooit het ?eihrefk «iet i ?AfbacgJjfk vao de Maöear weezen. Ww werk x? dao met r«d&* gepreettn : : ? J»» MaJtefitnaakerf «deer gyVoaétow beftaan-oofc wel w l'fsg de Zeevaart Woeide "m van >t: « God herSelk io M frS-T BKM A A ST E ft. Myowetk is» «n, uit hoo<>e Het Sc*jip.den Maft te doe» bekooawn, ft maak dien Juifïzo net, tovaft». Twee pagina's uit de Zinspeelingen op allerlei Wetenschappen, Konsten en Ambachten" d/e in de oude Almanakken voorkomen, De Enkhuizer Almanak VAN i?3 Februari mooi winter weer. 4?7 onbestendig. 8?10 winderig, n?15 regenachtig." Dat is de voorspelling van den Enkhuizer Almanak" voor de eerstkomende da gen. Tevoren had de Almanak mooi vriezend weer", lichte vorst", af nemende vorst" voorspeld. En als je niet te nauw naar de data keek, kwam het wel tamelijk goed uit. Het is de vraag of de juistheid der weersvoorspellingen het lange leven van den Almarak teweeggebracht heeft. Hij bestaat nu reeds 345 jaar; en daarmee is hij de oudste Nederlandsche periodiek. De eerste uitgave was die van 1596. Die werd waarschijnlijk reeds in het jaar daarvóór, 1595, voor bereid, en zoo kwam hij in handen van Heemskerck en Barendsz, die hem op hun tocht om den Noord medenamen. In het Behouden Huis" zijn ten minste eenige .blaadjes uit dien Alma nak bewaard gevonden. Nu liggen die in het Rijksmuseum. Maar de eerste uitgave, die compleet bewaard is gebleven, is eerst die van 1686. Het is waarschijnlijk, dat Heems kerck en Barendsz den Enkhuyser" meegenomen hebben voor diezelfde weervoorspellingen als er tegenwoordig nog instaan en het is waarschijnlijk, dat ze toen even veel of weinig zijn uitgekomen als tegenwoordig. Trou wens vroeger werden ze heel wat plechtiger aangekondigd: De opregte Onvervalschte Italiaanse Waarsegger. Of opregte Prognosticatie, Op 't Jaar onzes Heeren. .. . Gepractiseert door Don Anthonio Magino, Professor en Mathematicus der Stad Bononien, in Lombardijen." De bovenaardsche ga ven van dezen wijzen man springen te duidelijker in het oog als men weet, dat hij meer dan 120 jaar de opregte Prognosticatie" van den Almanak leverde; waarbij tot zijn eer gezegd dient te worden, dat hij zich in de allerlaatste jaren daarvan bescheiden lijk met het praedicaat wijlen" tooide. De eerste pagina van dezen, vroeger in echt, thans in namaak-perkament gebonden, Almanak is in al die jaren vrijwel gelijk gebleven, met Enkhuizen's wapen en de vermelding: d'Erve Stichters Almanach Op 't Jaar onzes heeren Jesu Christi, .... Voorzien met alle de Jaarmarkten/Kermissen/Paar de-/Beeste-/ Veermarkten van deze Provintien. Als mede de Maans op- en ondergang; Mitsgaders het hoogste en laagste Watergety". Die watergetijden waren en zijn vooral zeer van belang. Vloed en eb zijn voor den schipper de belangrijke feiten van den dag. En daar vroeger de Indië-vaarders veelal van het machtige Enkhuizen, zetel der O.I.-Compagnie, afvoeren om dan op de reede van Texel op goeden wind te wachten, staan de getijden van Enkhuizen voorop, vóór Amsterdam, Gouda en Texel. En daarom heet de Almanak de Enkhuizer". Want gedrukt is hij van den eersten aanvang af te Amsterdam. Eerst door Joannes Stichter, later door zijn zoon en de Erve C. Stichter. En ook nu rog, nu hij al sedert 1893 i Haarlem wordt uitgegeven, bij de N.V. Gebr. Van Staden, heet hij nog Enk huizer". ER zijn in die honderden jaren wel concurrenten geweest. En er zijn er nog wel. Maar het belangrijkste en onvervangbaarste zijn de opgegeven watergetijden. En dat is niet in een systeem onder te brengen, maar daar voor is een ervaring noodig. En dat ervaringsmateriaal is van ouds in handen geweest van de voorspellers" van den Almanak. Dat waren geen Don Anthonio Magino's" maar zeer serieuze wetenschappelijke menschen; in de i8e eeuw lange jaren Meyndert van Dam, Mathematicus tot Hoorn" sedert geruimen tijd thans hoogleeraren of assistenten der Leidsche Hoogeschool. Watergetijden worden opge maakt in verband met den Maanstand; maar er is een systeem van correcties, dat geestelijk eigendom van den Almanak is. En zoo schelen opgave en de werkelijkheid nooit meer dan een half uur; en dat is een grootheid die verwaarloosd mag worden. De politiek ging ten allen tijde aan de Almanak voorbij, behalve dan een obligate opdruk met Viijheid, Gelijkheid, Broederschap" in den Franschen lijd. Maar wel is de heele ge schiedenis van de driehonderdvijfenveertig jaar in de a'marakken vervat. Want elk exemplaar heeft een Kronyck" soms een Werelt-Kronyck", een kleine eeuw geschiedenis in be lang' ij'te da*a .Vorstenhuwelijken en ge boorten nemen daarbij een belangrijke plaats in; ra 1800, als de Maatschappij tot Nut van het Algemeen er zich mee gaat bezig houden, wordt dat op een hooger plan gebracht. EN hoe is het nu, na dit groote verleden? Nu wordt de Enk huizer uitgegeven en gedrukt te Haar lem; in een stemmige kantoorkamer is de redactie en administratie er van gehuisvest. Een kaartenkast met een opgave der markten en kermissen, een archief: twee groote cartonnen doozen met 21jïhonderd jaar almanakken. En de tegenwoordige redacteur en weervoorspeller, de heer van der Schaar. Hoe hij het doet? Er is een overzicht van het weer van de laatste honderd jaar en tevens is daar op aangeteekend wat de voorspellingen waren, en dus is te vinden of voor spelling en werkelijkheid identiek wa ren, en dat voor verschillende plaatsen in ons land. Aan dit materiaal is getoetst een theorie van terugkeerende gelijke perioden. Als nu de huidige Don Magino het weer voor het komende jaar moet voorspellen, zoekt hij een jaar in het verleden, dat ongeveer gelijke maanstanden en watergetijden had als het te voorspellen jaar. En volgens de theorie der terugkeerende perioden moet dan dat jaar wel zoo ongeveer kloppen met het eerste. Voor de aardig heid heeft men onlangs eens een statistiek gemaakt van uitgekomen voorspellingen. En het bleek, dat de Enkhuizer",vergeleken met het streng wetenschappelijke op korten termijn voorspellende De Bilt in het geheel geen slecht figuur sloeg. Zoolang je geen hitte in den winter en sneeuw in den zomer voorspelt", aldus Don Magino 1940, heb je een redelijke kans, dat het uitkomt!" Straks, over een maand, ga ik weer voorspellen over 1941. Met de de pressies over den Oceaan kan ik dan natuurlijk nog geen rekening houden. Maar ik probeer het zoo goed mogelijk te doen. En ik geloof, dat er een even wicht is in de perioden van nat en droog, warm en koud. De gemiddelden wijken heel weinig af." Zoo is de Almanak zichzelf gelijk gebleven. Hij heeft nog a'tijd zijn dank bare lezers, ongeveer 30.000 stuks. En dat is, na 345 jaar, een resultaat, om hem mee geluk te wenschen ! UllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlflIIIIIIII KLEINE PERIKELEN ISSE legde met een gebaar van de uiterste voldoening de krant weg en staarde peinzend voor zich heen.... Waar denk je aan?" vroeg ik. Zie je dat mensch nog wel eens ? Die Hongaarsche?" Die Hongaarsche" is een aardige opgewekte jonge vrouw, waarmede ik kennis gemaakt heb tijdens een luchtbeschermingsoefening en waarmede ik onlangs zat thee te drinken toen Gisse juist met een vriendin binnenkwam, om eveneens thee te drinken. Ik heb misschien wat geforceerd-luchtig de dames met elkander in kennis gebracht en leef nu ten onrechte "under a cloud", zooals de Engelschen zeggen. Met eenige belangstelling nam ik het avondblad ter hand en las een interview met den chef der Amsterdamsche vreemdelingenpoli tie, een uiterst sympathiek man met gevoelige kwaliteiten, doch een moeilijke en soms harde taak. En verder las ik dan dat hij onver biddelijk was op n punt: vreem delingen die het huwelijksgeluk van Nederlanders trachten te ver storen, gaan er onverbiddelijk uit. . Gisse bestudeerde mijn gelaat en een oogenblik had ik het gevoel van het onschuldige duifje dat door den boa-constrictor gebiolo geerd wordt. Ik begrijp overigens het biologische van dat proces niet en vind het meer bijzonder on logisch dat een boa-constrictor zooveel tijd en concentratie be steedt aan een pietluttig hapje in Artis liggen deze dieren uren lang te luieren met een heele geit in den maag. Je zit toch ook geen uren te staren op dat eene plakje uitgedroogd rookvleesch dat je in sommige pensions als ontbijt wordt voorgezet. Zoo kregen wij het dan over het nut van de huwelijksverstoring en ik brak ridderlijk een lans voor de vreemdelingen van vrouwelijken aard, die in ons gastvrije vaderland vertoeven.... ,, Wat moet er dan gebeuren met Ne derlandsche vrouwen die huwelijksgelukken vernietigen?" vroeg ik Gisse iiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii; i Die doen dat niet zoo licht", zei ze snibbig. En ik wist niet of ik dat nu als een compliment moest opvatten. Ik betoogde dat een buitenlandsche vrouw menigmaal een charme meebrengt die ik gaarne door de Nederlandsche vrouw geimiteerd zag zij kleeden zich soms pikanter, zien er menigmaal aardiger uit.... Als ik den halven dag bij den kapper zat en de helft van je in komen kon uitgeven aan massage en crème en zoo, dan beleefde je precies hetzelfde. Doch jullie loopen er altijd in met die buitenlandsche vrouwen. Laat die Hongaarsche je sokken eens stoppen en vertel haar hoe sleetsch je bent en hoe mopperig als je eitje koud is of te hard of te zacht. Bah! Die meneer Stoet is een engel en wij moesten hem op de handen dragen .. .. " Ik heb mijn Hongaarsche niet terug gezien en ik hoop toch niet dat Gisse.... Het mensch was doodonschuldig en wij hebben alleen over de Dobroedsja gesproken .... J. VAN HOORN ?iiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiii iiiilitiiiiliiiiiiimiiilllllilililiimiiiiiiimtiiiiiliiimiliili PAG. H DE GROENE No. 3271