Seriefabrikage in de North American ,,Harvard"-fabriek" Amerika's tienduizend bommenwerpers" De overschatting der Amerikaansche vliegtuig productie. Van onzen lachtvaart-medewerker BIJNA dagelijks komen berichten binnen om trent nieuwe orders, welke door de Geallieerden bij de Amerikaansche vliegtuig- en motorenindustrie zouden zijn geplaatst, en elk nieuw bericht spreekt van een grooter aantal. Op het oogenblik is men reeds aan 10.000 NIEUWE vliegtuigen toe, te le veren binnen 18 maanden, buiten de reeds geplaatste bestellingen. Als het zoo doorgaat, zullen de Ge allieerden binnenkort minstens een millioen nieuwe toestellen in Amerika hebben gekocht, een aantal, dat de volslagen ondeskundige sensatie-pers mis schien als zeer normaal mag voorkomen, in wer kelijkheid echter vertegenwoordigen 10.000 com plete vliegtuigen reeds een abnormaal groote hoeveelheid. Wat men ook volkomen schijnt te vergeten, is, dat zelfs de Amerikaansche vliegtuigindustrie, ondanks nieuwe fabrieken en uitbreiding der bestaande gebouwen, ondanks een zooveel mogelijk gemechaniseerde productie en een overvloed aan ruwe materialen, niet in staat is en ook nimmer kan zijn om vliegtuigen te produceeren alsof het krentenbroodjes waren. Buitendien, de industrie heeft belangrijke opdrachten voor het eigen leger en de eigen marine te verwerken, naast bestellingen op verkeersvliegtuigen. Het is trouwens een beetje onbegrijpelijk hoe de Amerikaansche vliegtuigindustrie aan de reputatie komt zoo belangrijk te zijn, want haar ontwikke lingsgeschiedenis geeft hiervoor geen enkele aan leiding. In 1937 bijv. vonden slechts 24000 menschen in totaal emplooi in deze industrie en in 1938 be droeg de totale productie niet meer dan 3675 complete vliegtuigen, waarvan 1725 sportvliegtuigen, welke natuurlijk voor militaire doeleinden niet in aanmerking komen. In tegenstelling tot de meeste andere landen heeft Amerika vrij veel geëxporteerd en dit heeft misschien den indruk gewekt alsof men te doen had met een industrie, belangrijker dan in welk ander land ook. Toch is ook deze export niet zoo .overweldigend geweest; gedurende de eerste acht maanden van 1939 be droeg de uitvoer 992 vliegtuigen, 1220 motoren en voor een waarde van $ 18.8 millioen aan onderdeelen. Wat de waarde van deze export betreft, deze bedraagt nog niet ten volle 25 % van de waarde der productie van de Britsche vliegtuigindustrie gedurende dezelfde periode. Volgens de laatste gegevens zou deze industrie in staat zijn om in totaal 15000 complete vliegtuigen per jaar te fabriceeren. Hiervan moet men echter ongeveer 8000 vliegtuigen aftrekken, welke geen militaire waarde hebben. Midden verleden jaar hadden zoowel het leger als de marine reeds op drachten gegeven voor ongeveer 7900 vliegtuigen van verschillende types, waaronder ook schoolvliegtuigen, terwijl het verbruik aan verkeersvlieg tuigen mag worden geschat op circa 320 toestellen. Gerekend over 2 jaren en gebaseerd op de productie capaciteit van 1939, zou de Amerikaansche vlieg tuig- en motorenindustrie slechts in staat zijn om per maand 118 complete vliegtuigen met reservedeelen en 24 motoren af te leveren voor den export. Natuurlijk kunnen en zullen de verschillende fabrieken hun capaciteit vergrooten, terwijl nog betere productie-methodes eveneens er toe zullen bijdragen, dat de orders in sneller tempo kunnen worden afgewerkt. Doch een en ander kost heel Den Heer Th. v. d. Hagen is op voorstel van den organisatieleider benoemd tot ge\vestleider voor ZuidHolland, en tevens eervol ontslag verleend als afdeelingsleider voor Den Haag. Den Heer L. van Sepperen is benoemd tot afde,elin«sleider voor Den Haag op voorstel van den organisatieleider. Ziedaar eenige officiëele aankondigingen in het in deze rubriek reeds meermalen geciteerde Ons Volk", orgaan van het z.g. Verbond der Neder landers", een schepping van de heeren Voorhoeve, Van Duyl, Zwertbroek. De eerstgenoemde is de man die naar believen benoemt" en eervol ontslag verleent". Kinderspel ! EEN onzer geïllustreerde weekbladen bevatte dezer dagen een reportage van het" moderne meisje, Elsje" geheeten, die gekenmerkt werd door zin voor vrijheid en onafhankelijkheid". Een der talrijke aantrekkelijke foto's toonde Elsje" bij haar boekenkast. Op den grond lag toevallig? een boek. Met eenige moeite was de titel te ont cijferen, Deze luidde: I'll marry tomorrow". VOOR de rubriek Holland op z'n malst" ont vingen wij van den heer Schaftenaar te Apeldoorn een knipsel uit een artikel van Joris van den Bergh in den Nieuwen Rotterdamschen Courant dat wij na rijp beraad niet in de bedoelde rubriek opnamen, omdat er een eerlijk geloof zonder formalisme uit sprak, maar dat een slot had, zoo curieus dat het opneming in de Grabbelton rechtvaardigt. Een oude boer (zeker een buur) brak een maiskolf van de stengel af en begon de weerlooze verpakking los te maken. Vlies na vlies trok hij met bevende vingers los. En toen de glanzende gouden maispiek voor zich uithoudende, zei hij met brave stem: dat er nou menschen kunnen zijn die niet aan Onze Lieve Heer gelooven. Een maiskorrel stop je in den grond en je krijgt er drie duzend voor terug. En zooals Onze Lieve Heer dit heeft ingepakt, zoo kunnen ze 't nog niet aan de sigarenfabriek van Van Gnrp. ? DAT de geest der menschen door den oorlogs toestand vreemde paden bewandelt, bewees de Franschman die kort geleden tijdens een uit zending ter herdenking van het vijfhonderdjarig bestaan van de boekdrukkunst, uitriep : Gutenberg zou geweigerd hebben, Mein Kampf" te drukken!" KANTEKLEER veel geld, en het kapitaal, noodig om de bestaande capaciteit te verdubbelen, is geschat op ruim 1/2 milliard dollar. Een dergelijk bedrag kan de industrie onmogelijk uit eigen middelen fourneeren, terwijl het de vraag is of de benoodigde gelden op de vrije markt verkrijgbaar zullen zijn. Men is in Wallstreet nog niet vergeten, dat na afloop van den vorigen oorlog, de productie der toen nog zeer jonge Ameri kaansche vliegtuigindustrie daalde tot ongeveer 3% der capaciteit. HET eenige wat den Geallieerden overblijft om toch voldoende materieel uit de Vereenigde Staten te krijgen, is blijkbaar het oprichten van shadow factories", resp. de noodzakelijke uit breidingen voor eigen rekening te nemen. Dit heeft tot onvermijdelijk gevolg, dat de prijs der vlieg tuigen en motoren in kwestie zeer sterk zal stijgen, aangezien die gebouwen met hun inrichting op uiterst korten termijn moeten worden afgeschreven. M.a.w.: willen de geallieerden de Amerikaansche industrie in belangrijke mate inschakelen om hun behoeften aan vliegtuigmateriaal te dekken, dan zullen zij genoodzaakt zijn zeer groote bedragen te investeeren. Overigens schijnt het wel die rich ting uit te gaan, er loopen althans geruchten, dat zoowel de Wright als de Pratt & Whitney motorenfabrieken een sterke uitbreiding ondergaan, die door de Geallieerden zou zijn gefinancierd. Intusschen moet men wel begrijpen, dat men de capaciteit der industrie niet van vandaag op morgen aanmerkelijk kan vergrooten. De ervaring der Engelschen heeft dit duidelijk getoond. Hun eerste shadow-factories" werden in 1935 ontworpen en in 1936 werd met het bouwen begonnen; het eerste complete vliegtuig leverden zij echter pas in den zomer van 1938 af. Daar men in Amerika evenmin kan tooveren, zal dus ook hier met een lange aanlooptijd rekening moeten worden ge houden. Dat de Amerikanen zeker niet tot abnormale prestaties in staat zijn, blijkt wel uit de aflevering der 250 Lockheed Hudson" verkenners. Deze order werd gegeven op den 23sten Juni 1938 en het eerste toestel kon pas den I2en Januari 1939 worden afgeleverd; de laatste machine der serie verliet eind November verleden jaar de fabriek. Zeventien maanden waren dus noodig voor de afwerking dezer, in het licht der krantenberichten bezien, vrij kleine bestelling, een prestatie waartoe iedere goed ingerichte Europeesche fabriek van gelijke grootte in staat zou zijn geweest. Zoodat wij heusch geen wonderen van de Amerikaansche industrie behoeven te verwachten; trouwens geen der deskundigen der Geallieerden is zeer optimis tisch in dit opzicht, hetgeen wel blijkt uit de op richting van fabrieken in Canada. En wat die orders op 10.000 vliegtuigen, te leveren binnen 18 maanden betreft, wij doen beter dergelijke berichten met vele kilo's zout te nemen. i gispen i l woninginrichting / meubelen lampen dmsterdam den haag rotterdam PAG. 7 DE GROENE No. 3271