Historisch Archief 1877-1940
UITHUIZ1GHEDEN
Stadsinventaris
De stad na nen.
ALS het n uur is, moet de stad
omschakelijken van den dag op
den nacht. Nacht beteekent: duister en
zwijgen. Dag: licht en lawaai. Als het
avond is, zorgen de flikkerende
neonbuizen voor het licht. De menschen
zorgen voor het lawaai. In de binnen
stad, bij de café's en bars klinken de
klanken van luidruchtige strijkjes. Een
ventilator suizelt gonzend warme en
zoetige lucht naar buiten. Zware stem
men van mannen en gelach van vrou
wen klinkt tot op het plaveisel.
Trams gieren over de straat, taxis
remmen of zetten met gedruisch hun
versnellingen over. Een enkel luid
ruchtig stel feestvierders gaat over de
stoepen, een vroolijke troep gaat een
cafébinnen. Er is beweging van men
schen, die nog gauw wat vroolijkheid,
nog gauw een kopje koffie willen heb
ben; menschen die nog wat gezelligheid
willen of nog snel hun krantje lezen.
Maar de tijd gaat al weer verder. In
de café's hebben de kellners Nog vijf
minuten, heeren", geroepen. Ze heb
ben al verwijtend gezegd: Heeren,
het is de hoogste tijd", ze zijn al aan
het afrekenen en trachten met zachten
moreelen dwang hun klanten de deur
uit te krijgen, om zoo gauw mogelijk
de stoeltjes op de tafeltjes te kunnen
zetten en eindelijk huis toe te gaan.
In de bars draait men n voor n
de lichten uit, binnen en buiten
versombert de stad. Het plaveisel verliest
zijn weerschijn, het wordt dood en is
nog slechts beschenen door de straat
lantaarns en een enkele openstaande
cafédeur, waaruit de laatste gasten
tegenstribbelend vertrekken.
Dan breekt het lawaai van n uur
los. De taxis, die hun motoren aan
zetten en gauw met klanten wegrijden,
de groepen hard pratende en lachende
wandelaars, die naar huis toe loopen.
Maar het verstilt al gauw en hoe verder
allen zich van het centrum verwijderen,
des te stiller wordt de stad. Nu nog een
enkele roep van scheidenden voordat
zij elk een anderen weg inslaan.
Een fiets rijdt voorbij, met schu
rende electrische dynamo, als een hui
lend kind. Een taxi piept en remt en
vertrekt dan weer, als het vrachtje is
afgezet en de sleutel in de huisdeur
steekt, die krakend opengaat. De laatste
tram, gevuld met twee lange rijen con
ducteurs hebt U dat ooit gezien?
Het is, of je al droomt, voor je nog in
bed ligt dendert voorbij en.... het
is nacht. Het is stil, duister, verlaten; er
is rust.
Nu klinkt nog slechts vaag de stap
van een nachtwaker, die zijn ronde
doet, van een agent, die gedempt praat
met een laten voorbijganger. En de
slaap bestuurt de stad.
Misschien zitten ergens nog men
schen te praten, laat om een flesch
wijn. Misschien wordt er nog gedanst
in een club, in een huis, maar dat hoort
toch al heelemaal in de nacht en bij de
nacht. Het stoort ons niet; het tast de
nacht niet aan.
En dan, om twee uur, half drie, drie
uur, trekt de nacht weer op, trekt weg
van het Oosten uit. Dan is het licht,
dat terugkeert. Maar dat heb ik nog
slechts enkele malen gezien. Want ik
slaap, lang, diep en gelukkig. Na nen.
Film
De dag breekt aan
(City-Theater)
ALS de dag aanbreekt, ligt Jean
Gabin in de eerste zonnestraal,
die door het zolderraam van de trieste
huurkazerne valt, dood op den grond.
Na in den aanvang der film zijn rivaal
Jules Berry vermoord te hebben, door
leeft Gabin gedurende de nacht, dat de
politie zijn appartement belegert, de
korte idylle met Jacqueline Laurent,
de kennismaking met dit prille meisje,
het ontwaken der liefde en ook van de
jalouzie, als de variété-Don Juan,
Jules Berry, hun levens doorkruist.
Onderbroken door enkele pogingen der
politie om zijn gebarricadeerde woning
te forceeren, droomt Gabin zijn
kortstondigerr droom van geluk en onder
gaat hij opnieuw de martelingen van
achterdocht en twijfel die eerst ein
digen als Berry hem tenslotte
Jacqueline's ontrouw bekent. De balans is
dan opgemaakt. Het leven heeft geen
waarde meer en Gabin verlaat het
vrijwillig. Een film als een koortsdroom
met korte onderbrekingen, waarin de
realiteit van het politie-beleg tot het
bewustzijn van den moordenaar door
dringt; een film, die grauw en trooste
loos is als de huurkazerne, waarin zij
zich gedeeltelijk afspeelt, maar ook een
weinig poëzie bezit, niet meer dan in de
zonnestraal, die tegen het einde het
aanbreken van den dag aankondigt.
Operette
Ein Walzertraum" van
Oscar Strauss
VAN kindsbeen af droomden de
Weeners vroeger steeds onbe
wust van walsen, maar tegenwoordig
doen zij het welbewust. Wat zoo'n
droom voor de groot-Duitschers in de
Donaustad is, toont Fritz Hirsch in de
Amstel-idem. Zóó was Weenen, een en
KLEINE PERIKELEN
GISSE klaagde over de duurte
en onderhield mij in percenten
over de stijging van
levensmiddelenprijzen, grondstoffen,
kleedingstoffen en andere zaken en in ieder
geval scheen zij aan conversatiestof
geen gebrek te hebben, merkte ik op.
Al is dan de kwaliteit niet
stijgend, er is althans voorloopig
nog voorraad" zei ik en daarop
ontstond een vacuüm. Gelukkig
vond ik in de krant iets dat mij aan
leiding gaf het afgebroken gespreks
thema weder op te vatten....
Het scheiden wordt duurder in
Rusland" las ik voor.
Nu kan Gisse zeer gefroisseerd
zijn, doch begin over scheiden en
duurte en ze begraaft
oogenblikkelijk de strijdbijl, hoe zij ook
tandakkend van plan was op u los te
stormen....
Vertel eens.. .."
Vroeger kon je eenvoudig naar
den Burgerlijken Stand loopen en
verhalen dat de neus of het haar
van Sonja Ivanowna je niet meer
aanstond. Dan was je meteen ge
scheiden en de ambtenaar, die
onder overwerk gebukt ging, riep:
Wie volgt! Trouwen was iets
duurder, want het kostte drie roebel.
Het was niet veel, doch ik vermoed
dat die boete meer als waarschuwing
gold. Een echtscheiding zal nu
voortaan vijftig roebel kosten. Het
is niet te duur, want wie zou niet
gaarne voor vijftig roebel ongedaan
willen maken wat hij zich in een
onbezonnen oogenblik a raison van
drie roebel op den hals gehaald
heeft ? Laat men zich voor de tweede
maal scheiden, dan is men
honderdvijftig roebel verschuldigd en men
kan dat van vadertje Stalin waar
achtig geen domheid noemen de
man was gewaarschuwd. Heeft hij
voor de derde maal drie roebel over
den balk gegooid, dan kost het hem
driehonderd roebel om zijn ver
gissing goed te maken en een vijfde
maal komt het gansche geval hem
op zes-honderd roebel te staan. Ik
weet niet of de Staat den ongelukki
ge dan in een Sanatorium stopt en
ook niet of er lieden zijn die meer
dan zes maal scheiden willen.
Russen zijn wel sentimenteel als ze
dronken zijn, maar toch niet gek.
Of je scheiden kunt op gemakkelijke
betalingscondities weet ik niet en
dat staat er ook niet bij, doch je
zult me moeten toegeven dat dit
een ernstige stap is in de richting
van het herstel van het familie
leven.. .."
Met zes vrouwen?" vroeg Gisse
snibbig.
,,Je begrijpt er niets van. Een
man die tegelijk zes vrouwen trouwt
is een misdadiger, doch als hij het
in etappes doet, dan blijft hij fat
soenlijk, mits hij natuurlijk de
noodige roebels op kan brengen.
Ik vind het systeem overigens voor
treffelijk, want er moet progressie
zijn in scheidingskosten mis
schien zit er iets in voor minister
de Geer."
Hoeveel zei je ook dat de vierde
scheiding kostte?" vroeg Gisse.
Hoezoo? Dit zou toch eerst je
eerste zijn .. .."
Neen, maar ik wil weten wat
de Van Waverens zouden hebben
moeten betalen als wij in Holland
dezelfde wetten hadden .. .."
J. VAN HOORN
al lieftalligheid en muziek, soms me
lancholiek, spiritueel veelal. Oscar
Strauss heeft met zijn Walzertraum"
de beste Baedeker van Weenen ge
schreven, beter dan zijn volgelingen
met al hun verhaaltjes met een vleugje
muziek. Oscar Strauss wist wat 'n
operette was en Fritz Hirsch weet wat
'n operette toekomt, weet de melo
dieuze romantiek zoo te laten bloeien,
dat het lente is in den Hollandschen
Schouwburg, terwijl daarbuiten de
nachtvorst op het programma staat.
Het doet den mensch goed zich met
walsen, schoonheid en een goede
dosis vroolijke woorden te laten
masseeren. Fritz Hirsch, de charmante
Gretl Tüchler, Egon Karter en de
anderen bewerken het publiek tot
opgetogenheid. Ja, die goede, oude
recepten zijn niet te vervangen, de
chte wals evenmin als natuurboter.
Interpelleer een Weener maar eens
over beide aangelegenheden !
Muziek
Damconcert
PROFESSOR doctor Willem
Mengelberg staat bovenaan en de
beiaardier van het Koninklijk Paleis
zit bovenaan, nu al veertig jaren. De
heer Vincent heeft, onder ons uitge
rekend, 720.000 traptreden aangedaan
om in die veertig jaar Amsterdam
regelmatig onder het carillon te zetten.
Weet u, dat zijn concerten veel en veel
goedkooper zijn dan die van den
titelrijken dirigent, maar dat er nooit
iemand met zijn klapstoeltje naar den
Dam loopt om daar gratis zijn concert
zitje te nemen? Doe het eens, dat is
leuk voor den jubileerenden beiaardier
en voor de mede-Amsterdammers, die
altijd zeggen, dat er op den Dam
nooit iets te zien is. Maar let eerst
op het weerfregat op den Paleiskoepel
en ga dan ten aanzien van onze stads
tram boven den wind zitten.
Wat Mijnhardt maakt is goed"
(Ingezonden mededeeling)
Meneer Adelbert harpoeneert een waivisch
PAG. H DE GRO6NE No. 3274