De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1940 3 maart pagina 18

3 maart 1940 – pagina 18

Dit is een ingescande tekst.

Handweefkunst Koninklijke H. ano-Xapijtknooperij KINHEIM" UITSLUITEND met de hand geknoopte TAPIJTEN naar keuze van kleur, teekening en vorm T o o n k a m e r en Werkplaats: Beverwijk - Zeeweg 98-104 Telefoon K 510 3316 Edelmetaalbewerking J. C. T^ienecke Vermeer laan 33 B Lithoven Ontwerpt gedenkplaten, medailles en jtempeU Ceramiek LUIGI EN SOFIA DE LERMA-VAN DER DOES DE WILLEBOIS KASTANJELAAN 4, GROENEKAN BI) UTRECHT ITALIAANSCH-HOLLANDSCHE CERAMIEK. PERMANENTE EXPOSITIE Binnenhuis-architectuur Paul Bromberg - Botticellistraat 5 - Amsterdam TEL. 24919 - BINNENHUIS-ARCHITECT SIMON KRIEKS Showrooms voor Meubelkunst" Gebouw Hirsch & C i e" Leidscheplein AMSTERDAM Telefoon 48721 {J0K. Ui, kunt met dvetteeten in ,, Gemengd nieuws Land in zicht Byrd ontdekt nieuwe kuststrook aan de Zuidpool", stond er in de krant. Hij is er met twee leden van zijn expeditie langs gevlogen en hij heeft de kust in kaan gebracht en bovendien een groote bergketen van eenige duizenden voet hoog ontdekt. Dat is dus nieuw land. Net zoo nieuw als de kleibodem van de Zuiderzee. Het is een land, zoo groot als Tsjecho-Slowakije, Polen en Fin land samen. U zult mi] tegenwerpen, dat het er te koud is. Maar dacht u dan niet, dat het ook in 'Polen en Finland voor menschen te koud is in stuk geschoten huizen, zonder dekking, menschen, die daar misschien per trein heengevoerd zijn, met bij zich n deken en wat mondvoorraad ? Nee, die Zuidpool is nog zoo kwaad niet. Er zijn geen overheerschers, geen geheime polities, geen kampen en geen bombardementen. Het is met recht een levensruimte, al kunnen menschen er dan moeilijk leven, wat trouwens met de meeste levensruimtes het geval is. Menschen sterven voor levensruimtes. Tot nog toe lag die Zuidpool daar koud en rustig. Maar wat gebeurt er, als land ontdekt is? Dan gaan er emigranten heen. Soms zijn het ver overaars, die de inheemsche pinguïns brandewijn verkoopen en tot het Chris tendom bekeeren. Soms ook zijn het bedelaars, die smeeken om een plaatsje om het hoofd neer te leggen, al is alles daar dan bevroren. Laten wij het niet te dramatisch maken. Het is tenslotte nog een van de weinige plaatsen ter wereld, waar de mensch nog niet huist en het niet verpest is. En dus zullen daar wel menschen heen trekken. Ze zullen kolonies stich ten, probeeren, het karige leven te rekken, trachten iets te verbouwen, iets te delven. Ze zullen kinderen krijgen, van elkaar houden of elkaar haten, liederen zingen en gelukkig zijn of ook bedroefd zijn, zooals dat in het leven is. Totdat op een dag een vloot komt met een leger en een overweldiger, die eischen stelt en, uit angst, dat ze inge willigd worden, de menschen verjaagt, doodt of opsluit en hun goederen steelt. En we zitten in den zooveelsten wereld oorlog omdat een ander dat op den duur toch niet goed vindt en zijn protesten hemzelf ook zijn gaan vervelen. Zegt u niet, dat het aan de Zuidpool voor dit alles te koud is. Is het ooit ergens te koud, te heet, te ver, te be roerd of te mooi geweest, dan dat de mensch er de boel niet kwam vergallen ? En zelfs in den Hemel zal hij nog kans zien, om anderen de zaligheid te verderven. FORTUNATUS. Losse notities uit mijn Amerikaansch dagboek Mr. E. Elias ZELFS zonder heimelijk acrostichon dat Vestdijk moet plagen en dat aanleiding wordt tot een hoogst intelligent duel over Buningiaansche uiensoep blijft Shakespeare de grootste tooneelschrijver die de menschheid ooit heeft gekend. Dit moge een ge meenplaats zijn, doch na het zien en hooren van Maurice Evans' Hamlet (?in his entirety") dringt het hart er toe dit te schrijven. Ruim vier uur heb ik, gespannen en verrukt, deze schit terende tooneelkunst gevolgd in een stampvol San Franciscaansch GearyTheatre. Een grootsche gebeurtenis, een ongekende ontroering en een voor recht, Amerika's grootste Shakespearespeler te hebben mogen bewonderen. Wanneer ooit iemand er aan heeft getwijfeld dat Hamlet het meest grootfche stulcis dat ooit is geschreven, dan heeft Maurice Evans voor immer deze kwestie ge,,settled". Ik weet nu voor altijd en om nimmer te vergeten dat geen tooneelstuk zooveel schoon heid, passie en wijsheid bevat. Evans maakt geen compromissen. Noch met Shakespeare, noch met zijn publiek. Hij geeft ons de volledige Hamlet zooals het meer dan drie eeuwen her is geschreven. Het is ver bazingwekkend hoe snel de minuten en de uren voorbijgaan. De volledige Hamlet is wellicht de eenige Hamlet die het zien en hooren waard is. Met de conventioneele bekortingen is het meer of minder een soloïstische pres tatie, uitbeeldend een enkele, zij het fascineerende, persoonlijkheid, doch in de complete versie wordt het een rijk drama van vele en velerlei levens. Voor de eerste maal heb ik ervaren dat Fortinbras' oorlog en Hamlets' reis naar Engeland een integraal deel van het verhaal vormen en dat Ophelia, Koning Claudius, Laertes en zelfs die twee sycophanten Rosencrantz en Guildenstern, volledige dramatische karakters zijn, welker verwaarloozing een leegte laat. Door Evans werd mij voor de eerste keer volmaakt duidelijk Shakespeare's incorruptibele levens visie, alle dingen omsluitende: van den dood van een mensch tot den droom der onsterfelijkheid. De onverkorte Hamlet is een openbaring. Als theatrale prestatie is het over weldigend. Het lijkt een grootsch stuk muziek. Evans' Hamlet een uitzonderlijk fijnzinnige uitbeelding, een verbazingwekkende prestatie van memoreering en lichamelijke energie spreekt het meest muzikale Engelsen dat ooit in Elsinore gehoord is. Een stem als een viool. En Hamlet is een messcherp, intelligent,dynamisch, man nelijk jongmensch. Er is sardonische humor in zijn scherts met Rosencrantz en Guildenstern en in zijn brutale boert met den ouden Polonius (ge staat verbaasd erover hoeveel comedie" Hamlet bevat!) en de groote scènes met Ophelia en de welhaast ondragelijk-wondende tweespraak met zijn moeder zijn van een adembenemende intensiteit. De rest van de troep staat op groote hoogte. Mady Christians als Koningin Gertrude komt den leider het dichtst nabij. Deze vertooning behoort tot mijn schoonste, onvergetelijke Amerikaansche ervaringen. SAN Francisco's Geary Street heeft nóg een schouwburg: Carran Iheatre". Onlangs heeft Reinhardt met zijn Hollywoodsche School er voor stellingen gegeven van Pirandello's Zeven Schrijvers" en van de BeatrijsLegende. De kritieken waren goed, doch het publiek is niet gekomen. Hetzelfde publiek dat zich, in het zelfde theater, verdringt voor een prullig zangspel (?with fifry gorgeous girls") door een eersterangs troep gespeeld na een daverend succes op New-York's Broadway. Voor ons is het merk waardige en aardige dat een Nederlandsche er een van de hoofdrollen in vervult: prima ballerina Karin van Rijn. De snelheid van haar carrière heeft heel Amerika verbaasd. Het vorige jaar kwam Karin van Rijn, die in het ballet Jooss heeft gedanst, op eigen gelegenheid en goed geluk naar NewYork. Toen zij hoorde dat Zorina, de danseres, naar Hollywood ging en er naar een plaatsvervangster gezocht werd, is zij naar den schouwburg ge stapt en.... aangenomen. Nu is zij de Angel" uit I married an angel", een stukje dat het aanzien niet waard is en dientengevolge een groot succes heeft. Karin danst voortreffelijk. En alle Amerikaansche kranten vertellen de story" van haar uitzonderlijke carrière. Een Nederlandsch meisje dat een fabelachtige promotie heeft ge maakt. SAN Francisco bewondert andere Nederlanders. Rembrandt, Hals, van Goyen, Jeroen Bosch, de Bray, de Hoogh, Vermeer op twee schitte rende tentoonstellingen in twee musea. Tienduizenden socialites huppelen langs de sereene riviergezichten en regentenstukken. En eenige tientallen kenners en begrijpers staan ontroerd voor de VanEyck's en de Memlincs enRubensen. Het is bon ton, op cocktail-partiss en debutante-luncheons te kirren van genot over Rembrandt. En de vrouw van den directeur van het Museum heeft zich, zeer welwillend en zeer glimlachend, doen fotografeeren vóór het Melkmeisje van Vermeer. Die foto heeft in de kranten gestaan. De Mu seum-mevrouw was niet in badpak. Alweer een Nederlander: Alfred de Vries (ex-Bijenkorf), had groot succes met de tentoonstelling van zijn prach tige oude-landkaarten-verzameling. Blaeu's Atlas was het pronkstuk; velen zijn naar de Vries' wetenschap pelijke voordrachten komen luisteren. Van Rembrandt van Rhijn over de Vries naar Karin van Rijn zoo deed Nederland, op velerlei gebied, van zich hooren aan Amerika's Westkust. IK moge u aanraden de film The Earl of Chicago" te gaan zien. Er is hier weinig ophef van deze uitstekende, bizarre rolprent gemaakt. Zij bleef onopgemerkt in de rij der banaliteiten die Hollywood aan den loopenden celluloid-band aflevert. Na de bana liteit in ,,levensware" kleur Gom with the wind", de j oost-mag-weten-hoeveelmillion-dollar-show, was de opmerke lijke creatie van Robert Montgomery als de graaf" een blijde verrassing. DE dood van the lion of Idaho" Senator Borah heeft Ameri ka werkelijk ontroerd. Men wist dat een uitzonderlijk man zijn geliefd Amerika en zijn geliefde senaat voor goed had verlaten. Men wist ook dat Borah onkreukbaar en incorruptibel was iets dat hier met emphase wordt vermeld. Borah was groot in ieder opzicht. Naast hem vallen de sluwe burgerman Garner, de opwaarts strugglende, altijd glimlachende, met zijn eerlijkheid zaken-doende Thomas Dewey, de streber Taft, de sluwaard Vandenberg, als kleine looden pop petjes om. Een van het trio groote Amerikaan sche politici is met William Borah heengegaan. De beide overblijvenden: Roosevelt en Cordell Huil. Maar dit volk in zijn natuurlijke groeikracht zorgt voor den aanvoer van nieuwe mannen van formaat. PAG 18 DE GROENE No 3274

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl