In memoriam Joh. Braakensiek Prof. dr. G. W. Kernkamp oud-hoofdredacteur van de ,,ï>e Groeue" Het is Dinsdagmiddag, drie uur. Geen minuut eerder of later komt Braak zoo heette hij altijd voor ons de redactiekamer van de Groene binnen. Met een breeden zwaai licht hij zijn flambard, hangt hem aan den kapstok en neemt plaats aan de tafel, aan mijn rechterzijde. Eenige vellen papier liggen al voor hem klaar; hij ha-Jt een paar scherpgepunte potlooden uit zijn binnenzak, legt die er naast en steekt een sigaar op. Dan kijkt hij mij vol verwachting aan, of het spel gaat beginnen. Het spel is de discussie van de redactie over het onderwerp van de groote plaat. Wat is er in de buitenlandsche of de binnenlandsche politiek voor gevallen, dat het meest de aandacht trekt ? Ik open den krijgsraad en geeft mijne wijsheid ten beste; de andere leden van de redactie en ook de heer Van Holkema, de uitgever, die altijd present was, doen ook een duit in het zakje. De ietwat hardhoorsche Braak zit met de hand aan het oor te luisteren; hij zegt niets. Als men het eens is geworden over het onderwerp, rest de vraag en daar komt het eigenlijk op aan hoe brengen we dat in beeld? Soms zitten wij allemaal met den mond vol tanden; soms heeft iemand dadelijk een idee. Wat denkt Braak ervan ? Hij zegt niets, kijkt voor zich uit, doet een haal aan zijn sigaar. Dan is het mis. Hij ziet er niks in. Wij putten ons vernuft opnieuw uit. En dan opeens, hetzij dat wij de rechte snaar bij hem hebben getroffen, hetzij dat ons gepraat bij hem zelf de idee over de vormgeving heeft gewekt, gaat hij aan het werk. Met enkele rake potloodstreken staat Marianne op het papier, of Jonathan, of Germania zooals hij die na den wereldoorlog zag: een lange, schrale, oude juffrouw , en is de mise-en-scène aangegeven; binnen een paar minuten is de schets klaar: een buitengewoon knap stuk werk, zwieriger dikwijls dan de volledige uit werking. Met de kleine plaat ging het gewoonlijk gauwer. Als wij het ook daarover eens waren geworden, rolde Braak de schetsen op, stak ze in zijn binnen zak, borg de potlooden op en verdween van het tooneel. Op- en onderschrift liet hij gaarne aan de redactie over. Voor de rest zorgde hij zelf. ZOO heb ik hem gekend in de negen jaren van mijn hoofdredacteurschap. Maar het Nederlandsche volk heeft hem veel langer ge kend. Sinds 1886 teekende Braakensiek de plaat voor de Groene. Al spoedig was die zoo populair, dat op weg naar werkplaats, kantoor of fabriek, ieder even bleef .staan voor den sigarenwinkel, waar die plaat voor het raam hing; in de koffie huizen werd de plaat aan den binnenkant van den om slag van de Groene geplakt, anders werd hij gestolen. Vele politieke personen heeft hij lichtelijk in de maling genomen, maar niemand koesterde daar over rancune. Braakensiek was geen fel satiriek teekenaar; met goedmoedigen Hollandschen humor zag hij meestal den vermakelijken kant van een geval; alleen tijdens den Boerenoorlog was hij scherp anti-Engelsch. Al gold hij bij menigeen voor ouderwetsch, aan waardeering ook bij zijne beste kunstbroeders heeft het hem niet ontbroken. Toen hij voor de Groene van 7 Aug. 1926 dien prachtigen kop van een Abessyniër had geteekend, uitte een onzer beroemdste schilderessen hem spontaan hare be wondering. Reeds jaren geleden nam Braakensiek afscheid van de Groene. Maar vergeten is hij niet. In het nummer, dat bij zijn jubilea, toen hij 40 jaren lang voor de Groene had gewerkt, werd uitgegeven, is voor het eerst de groote plaat niet door hem, maar door Jordaan geteekend. Deze liet de Nederlandsche maagd toen plaats nemen op de leuning van den stoel van den jubilaris en tot hem zeggen: Wat hebben wij samen al niet doorgemaakt, Braak". Veel Nederlanders, die niet tot de jongste generatie behooren, kwamen haar dit nazeggen; want door en met Braak hebben zij de geschiedenis van hun tijd beleefd. DE VOLKENBOND OVERWINT DE MACHTEN DER DUISTERNIS DE REVOLUTIE-KATER Bij den dood van L. J. Jordaan Braakensiek overleden ! Het trof zelfs hen, die er zich rekenschap van gaven hoe lang hij den bijbelschen leeftijd der sterken reeds overschreden had, nog als een onver wachte slag. Want Braakensiek's naam was een begrip geworden de exponent van een stijl en een tijdperk, waaraan sterfelijkheid vreemd scheen. En onwillekeurig vereenzelvigde men de hechtheid waarmee deze reputatie in het Nederlandsch volks bewustzijn verankerd ligt, met de persoon. Maar de harde werkelijkheid leerde het anders: op bijna 82-jarigen leeftijd is Braakensiek ontslapen. Misschien staan wij nog te dicht bij de periode van zijn werkzaamheid, om de beteekenis van dezen kunstenaar op de juiste waarde te kunnen schatten: een generatie die de bewogenheid der vernieuwing heeft doorgemaakt, is in den regel niet de beste beoordeelaar van wat haar onmid dellijk vooraf ging. Maar wie zich van dergelijke reacties weet los te maken, die herkent in de figuur van Braakensiek een belangrijkheid waarvan eerst latere geslachten het volledige besef zullen hebben. Reeds bijna tien jaar had de teekenaar zijn publicistischen arbeid gestaakt.... ruim vol doende om in deze snel-levende dagen dubbel en dwars vergeten te worden. Maar Braakensiek bleef ons zoo nabij, alsof zijn platen nog wekelijks ver schenen: hem te vergeten leek even absurd als de atmosfeer van het oude Amsterdam te vergeten. Meer dan ooit denken wij terug aan die wonderlijkvreedzame en rustige samenleving van het Neder land der vóór-oorlogsche jaren meer dan ooit voelen wij ons gedrongen vergelijkingen te maken BIJ DE AFBEELDINGEN Links boven : Braakensiek laatste plaat, opgenomen in ons nummer van 24 Oct. 1931. Daaronder: De beroemde plaat die Braakensiek na de z.g. revolutie-poging der S.D.A.P. maakte. Van l. naar r. : Troelstra, Wijnkoop, mevr. Roland Holst. NV ARNHEMSCHE HYPOTHEEKBANK VOOR NEDERLAND HYPOTHECAIR KAPITAAL BESCHIKBAAR De Directie: Mr. J. F. VERSTEEVEN?Mr. H. G. VAN EVERDINGEN PAG. 4 DE GROENE No. 32/4