Historisch Archief 1877-1940
De vrouw en de oorlog r
BIJ DE FOTO'S
R Mann muss hinaus ins
feindliche Leben", schreef
Schiller ongeveer anderhalve eeuw
geleden. De vrouw mocht in die
idyllische tijden veilig thuis blijven.
In het huis waltet die züchtige
Hausfrau". Ze had, dat spreekt van
zelf, zeer veel te doen, maar de stormen
van den oceaan der maatschappij bleven
haar bespaard.
Op het oogenblik dat de idealistische
Duitsche dichter deze scherpe tegen
stelling constateerde, was zij reeds
verouderd; zij gold eigenlijk slechts
voor een deel van Duitschland. Buiten
Duitschland, met name in de Neder
landen, België, Noord-Frankrijk en
Engeland waren reeds lang vrouwen
door het feindliche Leben" opge
nomen : zij werkten in de groote werk
plaatsen, de manufacturen, later ook in
de fabrieken. Dat bracht zoo schadelijke
gevolgen me; dat de maatschappij wel
moest ingrijpen. Bovendien werd de
arbeid gecompliceerder. Deze sociale
en technische factoren leidden er toe dat
tenslotte de beteekenis van de vrouwen
arbeid weer afnam. Het vrouwelijk
cultuurideaal van de tweede helft der
Htr
Chocola Mousse
Een Fransche Chocola Mousse is
iets heel anders dan een
Hollandsche Chocolade-vla. Dit ontdekten
we lang geleden in een klein Parijsch
restaurant. Op onze vraag hoe deze
zalige mousse gemaakt werd, ver
telde ons de kok, met veel woorden,
hoe dit gemakkelijke recept te maken.
Met weinig woorden is het: Neem
voor 6 personen: 8 reepen (240
gram) gewone pure chocolade 'f5 et.
per reep).
Smelt de reepen in ee i pan.
Vooral niet koken! Steek daarom
de pan liefst in een waterbad.
Nu de pan van 't vuur af en
6 ei-gelen, stuk voor stuk meteen
vork fijnmakende, toevoegen.
Meng de ei-gelen goed door de
chocola en voeg, al roerende, het
overgebleven geklopte eiwit toe.
Indien U over meer eiwitten
mocht beschikken, roer deze dan
door de mousse. Zij wordt luchtiger
wat ook voor een mousse een
deugd is!
i ge eeuw, de dame", had met het
feindliche Leben" weinig t; maken.
Door deze en dergelijke verhoudingen
werd tenslotte de opinie bekrachtigd
dat er een fundamenteel verschil was
op arbeidsgebied tusschen mannen en
vrouwen.
De onjuistheid van deze opinie is
telkenmale gebleken wanneer de maat
schappij een zoo sterke behoefte heeft
aan arbeidskrachten dat de barrière
die mannen van vrouwen scheidt, valt.
Zware mannenarbeid wordt plots door
vertegenwoordigsters van het z.g.
zwakke geslacht verricht. Dat dit kan,
is treffend gebleken bij den opbouw van
verwoeste landen in Finland b.v.
na de Revoluties en met name ook
in den Wereldoorlog.
Overtuigd dat de oorlog vóór
Kerstmis" afgeloopen zou zijn, had
den de Generale Staven der oorlog
voerende mogendheden in Juli '14
geen maatregelen genomen om voor
voldoende arbeidskrachten te zorgen.
Spoedig werden zij er door de werke
lijkheid toe gedwongen. Het eene land
voor, het andere na, ging, terwijl de
mannen in de loopgraven streden, de
vrouwen inschakelen bij de
productiein- den- ruimsten-zin- des- woords. In
Duitschland geschiedde dit eerst in
den herfst van 1916 bij het z.g.
Hindenburgplan dat een reorganisatie van
het geheele Duitsche economische
leven beoogde. In 1917 was een millioen
vrouwen extra in het bedrijfsleven
opgenomen. Vrouwen bezorgden brie
ven, bestuurden trams, draaiden grana
ten, slepen lenzen.
In Engeland was op het einde van
den oorlog n millioen vrouwen
tewerk gesteld, alleen al in de wapen
fabrieken. In Frankrijk hielpen onge
veer 400.000 vrouwen actief mede
om den oorlog te winnen.
En hoe is het thans?
OOK deze oorlog heeft er toe ge
leid dat in de verschillende landen
honderdduizenden vrouwen uit hè';
huisgezin zijn gehaald en naar fabriek
of werkplaats zijn gezonden.
Dat geldt vooral voor Duitschland.
Het nationaalsocialisme dat er prat
op ging, de vrouw aan de familie te
zullen teruggeven, moest er reeds na
enkele jaren toe overgaan om haar
uit het huisgezin te sleuren. Reeds
vóór de oorlog uitbrak, in Juli '39,
stond tegenover elke twee manne
lijke arbeiders in Duitschland n
vrouwelijke arbeidster. Toen de oorlog
een feit werd, had de regeering oor
spronkelijk een overschot aan krachten
die zich vrijwillig hadden aangeboden.
Men kon niet zoo spoedig plaatsen voor
hen vinden. Thans, na ruim een half
jaar oorlog, heeft men reeds een drin
gend tekort aan vrouwelijke arbeid
sters. Er zijn geen vrijwilligsters
genoeg meer. Vandaar dat men
vrouLinks: Engelsche
vrouwelijke piloten, in
dienst der fabrieken.
Rechts: Leden van
de ,,Auxiliary
Tcrritorial Service".
^.
wen die op klager, betrapt worden,
straft niet door boete te geven of
iets dergelijks, maar door ze bij de
een of andere fabriek of onderneming
onder te brengen.
In Frankrijk hebben vooral de
vrouwen op het land het hard gekregen.
De man is gemobiliseerd, hij krijgt
slechts inzaai- of oogsttijd
landbouwverlof" de rest van het jaar moet
de vrouw het boerenbedrijf gaande
houden. Dat vereischt groote inspan
ning, maar de Fransche regeering
kan niet anders handelen: de landbouw
productie mag niet weer, als in den
Wereldoorlog, met de helft dalen ! In
de Fransche wapenindustrie zijn thans
tegen de 100.000, binnenkort een
kwart millioen arbeidsters werkzaam.
Het aanbod van vrijwilligsters is
bevredigend. De vrouwen worden spe
ciaal in de vliegtuigindustrie opge
nomen. Teneinde de vervanging van
mannelijke arbeidskrachten te bespoe
digen, heeft de minister van bewape
ning, Dautry, zelfs gelast dat de werk
gevers een bepaald percentage vrouwen
in dienst moeten nemen. De staat
heeft in de kledingmagazijnen van
het leger arbeid verschaft aan 10.000
naaisters die te Parijs werkloos waren
geworden doordat in de haute-couture
vier-vijfde van alle arbeidsters ont
slagen is. Tenslotte worden de vrouwen
in Frankrijk ook geleidelijk in
openbare diensten opgenomen: er
rijden in Parijs reeds postauto's rond
die door vrouwen bestuurd worden.
In Engeland bestaan plannen om
3 a 4 millioen vrouwen bij de productie
in te schakelen. Deze plannen bestaan
echter slechts op papier. In werkelijk
heid geschiedt de inschakeling der
vrouwen in het economische leven zeer
langzaam. Dat komt vooral doordat
het aantal gemobiliseerden in Engeland
naar verhouding nog klein is. Toch
dosn reeds tienduizenden vrouwen
dienst. Er zijn speciale organisaties
geschapen waarin de vrouwen de
manschappen van leger, vloot en lucht
macht verzorgen: zij ruimen de barak
ken op en koken het eten. Deze vrou
wen, georganiseerd in de Auxiliary
Territorial Service", de Women's
Royal Naval Service", en de Women's
Auxiliary Air Force", dragen unifor
men en zijn onderworpen aan de
militaire discipline. Zij ontvangen
soldij, evenals de 20.000 leden van de
Women's Land Army", die dringend
noodig zijn voor het half millioen ha.
dat dit jaar in Engeland tot bouwland
wordt omgeploegd. Naast deze vrou
welijke soldaten" zijn er vrouwen die
onbetaald werk verrichten, bij medi
sche diensten, de luchtbescherming,
HET spreekt vanzelf dat in de ver
schillende landen de
vrouwenarbeid-in-oorlogstijd vele problemen
opwerpt. Wat moet er, terwijl de vrouw
werkt, met de kinderen gebeuren ?
Hoe moet de vrouw voor het huisgezin
zorgen? Hoe moet verhinderd worden
dat haar gezondheid schade lijdt?
Deze en dergelijke vraagstukken
worden in de verschillende landen op
overeenkomstige wijze opgelost. In
Duitschland heeft men de
Mutterschutz" belangrijk uitgebreid. Nacht
arbeid voor vrouwen is verboden. De
Nachbarschaftshilfe" wordt sterk be
vorderd. Ambtenaren van de
nationaalsocialistische vrouwenorganisaties heb
ben bij dat alles de leiding.
In Frankrijk worden de vrouwen
zorgvuldig onderzocht, alvorens zij
naar de fabrieken worden gezonden.
Het is echter onmogelijk, alle vrouwe
lijke arbeidskrachten te onderzoeken.
Vandaar dat ook vele vrouwen in de
maatschappij worden opgenomen voor
wie dit feit groote moeilijkheden met
zich brengt. De Fransche staat poogt
allereerst te voorkomen dat de vrouwen
te lang werken. In vele industrieën
krijgen zij twee rustdagen per week.
Hier en daar wordt echter tot 60 uur
gewerkt. Dan zijn er ondernemingen
waar de vrouwen in de rustpauze's
leeren koken en breien. Vele fabrieken
waar een hoog percentage vrouwelijk
personeel is, bezitten crèche's en
kinderspeelplaatsen, verbonden aan
de onderneming.
Soortgelijke maatregelen zullen ook
in Engeland genomen worden.
Men ziet dat de staat veelal zijn best
doe om het dsn vrouwen zoo gemakk:
lijk mogelijk te maken. Desondanks is
het weinig twijfelachtig dat de zware
taak die op hun schouders rust, ten
slotte bij velen ernstige physieke en
psychische stoornissen teweeg zal bren
gen. Het aantal zuigelingen-sterf
gevallen is in Duitschland reeds beang
stigend gestegen. Deze en dergelijke
verschijnselen zullen zich ook in de
andere landen kunnen voordoen, waar
vrouwen in het bedrijfsleven worden
opgenomen. Uit dit alles dringt zich
de conclusie naar voren dat de vrouw
reeds in het belang van haar moeder
schap verplicht is, te strijden tegen
het systeem dat kanonnen boven boter
stelde en door zijn daden de demo
cratieën heeft gedwongen, den hand
schoen op te nemen. J.
PAG. \2DE GROENE No. 3281