De vrouw en de oorlog r BIJ DE FOTO'S R Mann muss hinaus ins feindliche Leben", schreef Schiller ongeveer anderhalve eeuw geleden. De vrouw mocht in die idyllische tijden veilig thuis blijven. In het huis waltet die züchtige Hausfrau". Ze had, dat spreekt van zelf, zeer veel te doen, maar de stormen van den oceaan der maatschappij bleven haar bespaard. Op het oogenblik dat de idealistische Duitsche dichter deze scherpe tegen stelling constateerde, was zij reeds verouderd; zij gold eigenlijk slechts voor een deel van Duitschland. Buiten Duitschland, met name in de Neder landen, België, Noord-Frankrijk en Engeland waren reeds lang vrouwen door het feindliche Leben" opge nomen : zij werkten in de groote werk plaatsen, de manufacturen, later ook in de fabrieken. Dat bracht zoo schadelijke gevolgen me; dat de maatschappij wel moest ingrijpen. Bovendien werd de arbeid gecompliceerder. Deze sociale en technische factoren leidden er toe dat tenslotte de beteekenis van de vrouwen arbeid weer afnam. Het vrouwelijk cultuurideaal van de tweede helft der Htr Chocola Mousse Een Fransche Chocola Mousse is iets heel anders dan een Hollandsche Chocolade-vla. Dit ontdekten we lang geleden in een klein Parijsch restaurant. Op onze vraag hoe deze zalige mousse gemaakt werd, ver telde ons de kok, met veel woorden, hoe dit gemakkelijke recept te maken. Met weinig woorden is het: Neem voor 6 personen: 8 reepen (240 gram) gewone pure chocolade 'f5 et. per reep). Smelt de reepen in ee i pan. Vooral niet koken! Steek daarom de pan liefst in een waterbad. Nu de pan van 't vuur af en 6 ei-gelen, stuk voor stuk meteen vork fijnmakende, toevoegen. Meng de ei-gelen goed door de chocola en voeg, al roerende, het overgebleven geklopte eiwit toe. Indien U over meer eiwitten mocht beschikken, roer deze dan door de mousse. Zij wordt luchtiger wat ook voor een mousse een deugd is! i ge eeuw, de dame", had met het feindliche Leben" weinig t; maken. Door deze en dergelijke verhoudingen werd tenslotte de opinie bekrachtigd dat er een fundamenteel verschil was op arbeidsgebied tusschen mannen en vrouwen. De onjuistheid van deze opinie is telkenmale gebleken wanneer de maat schappij een zoo sterke behoefte heeft aan arbeidskrachten dat de barrière die mannen van vrouwen scheidt, valt. Zware mannenarbeid wordt plots door vertegenwoordigsters van het z.g. zwakke geslacht verricht. Dat dit kan, is treffend gebleken bij den opbouw van verwoeste landen in Finland b.v. na de Revoluties en met name ook in den Wereldoorlog. Overtuigd dat de oorlog vóór Kerstmis" afgeloopen zou zijn, had den de Generale Staven der oorlog voerende mogendheden in Juli '14 geen maatregelen genomen om voor voldoende arbeidskrachten te zorgen. Spoedig werden zij er door de werke lijkheid toe gedwongen. Het eene land voor, het andere na, ging, terwijl de mannen in de loopgraven streden, de vrouwen inschakelen bij de productiein- den- ruimsten-zin- des- woords. In Duitschland geschiedde dit eerst in den herfst van 1916 bij het z.g. Hindenburgplan dat een reorganisatie van het geheele Duitsche economische leven beoogde. In 1917 was een millioen vrouwen extra in het bedrijfsleven opgenomen. Vrouwen bezorgden brie ven, bestuurden trams, draaiden grana ten, slepen lenzen. In Engeland was op het einde van den oorlog n millioen vrouwen tewerk gesteld, alleen al in de wapen fabrieken. In Frankrijk hielpen onge veer 400.000 vrouwen actief mede om den oorlog te winnen. En hoe is het thans? OOK deze oorlog heeft er toe ge leid dat in de verschillende landen honderdduizenden vrouwen uit hè'; huisgezin zijn gehaald en naar fabriek of werkplaats zijn gezonden. Dat geldt vooral voor Duitschland. Het nationaalsocialisme dat er prat op ging, de vrouw aan de familie te zullen teruggeven, moest er reeds na enkele jaren toe overgaan om haar uit het huisgezin te sleuren. Reeds vóór de oorlog uitbrak, in Juli '39, stond tegenover elke twee manne lijke arbeiders in Duitschland n vrouwelijke arbeidster. Toen de oorlog een feit werd, had de regeering oor spronkelijk een overschot aan krachten die zich vrijwillig hadden aangeboden. Men kon niet zoo spoedig plaatsen voor hen vinden. Thans, na ruim een half jaar oorlog, heeft men reeds een drin gend tekort aan vrouwelijke arbeid sters. Er zijn geen vrijwilligsters genoeg meer. Vandaar dat men vrouLinks: Engelsche vrouwelijke piloten, in dienst der fabrieken. Rechts: Leden van de ,,Auxiliary Tcrritorial Service". ^. wen die op klager, betrapt worden, straft niet door boete te geven of iets dergelijks, maar door ze bij de een of andere fabriek of onderneming onder te brengen. In Frankrijk hebben vooral de vrouwen op het land het hard gekregen. De man is gemobiliseerd, hij krijgt slechts inzaai- of oogsttijd landbouwverlof" de rest van het jaar moet de vrouw het boerenbedrijf gaande houden. Dat vereischt groote inspan ning, maar de Fransche regeering kan niet anders handelen: de landbouw productie mag niet weer, als in den Wereldoorlog, met de helft dalen ! In de Fransche wapenindustrie zijn thans tegen de 100.000, binnenkort een kwart millioen arbeidsters werkzaam. Het aanbod van vrijwilligsters is bevredigend. De vrouwen worden spe ciaal in de vliegtuigindustrie opge nomen. Teneinde de vervanging van mannelijke arbeidskrachten te bespoe digen, heeft de minister van bewape ning, Dautry, zelfs gelast dat de werk gevers een bepaald percentage vrouwen in dienst moeten nemen. De staat heeft in de kledingmagazijnen van het leger arbeid verschaft aan 10.000 naaisters die te Parijs werkloos waren geworden doordat in de haute-couture vier-vijfde van alle arbeidsters ont slagen is. Tenslotte worden de vrouwen in Frankrijk ook geleidelijk in openbare diensten opgenomen: er rijden in Parijs reeds postauto's rond die door vrouwen bestuurd worden. In Engeland bestaan plannen om 3 a 4 millioen vrouwen bij de productie in te schakelen. Deze plannen bestaan echter slechts op papier. In werkelijk heid geschiedt de inschakeling der vrouwen in het economische leven zeer langzaam. Dat komt vooral doordat het aantal gemobiliseerden in Engeland naar verhouding nog klein is. Toch dosn reeds tienduizenden vrouwen dienst. Er zijn speciale organisaties geschapen waarin de vrouwen de manschappen van leger, vloot en lucht macht verzorgen: zij ruimen de barak ken op en koken het eten. Deze vrou wen, georganiseerd in de Auxiliary Territorial Service", de Women's Royal Naval Service", en de Women's Auxiliary Air Force", dragen unifor men en zijn onderworpen aan de militaire discipline. Zij ontvangen soldij, evenals de 20.000 leden van de Women's Land Army", die dringend noodig zijn voor het half millioen ha. dat dit jaar in Engeland tot bouwland wordt omgeploegd. Naast deze vrou welijke soldaten" zijn er vrouwen die onbetaald werk verrichten, bij medi sche diensten, de luchtbescherming, HET spreekt vanzelf dat in de ver schillende landen de vrouwenarbeid-in-oorlogstijd vele problemen opwerpt. Wat moet er, terwijl de vrouw werkt, met de kinderen gebeuren ? Hoe moet de vrouw voor het huisgezin zorgen? Hoe moet verhinderd worden dat haar gezondheid schade lijdt? Deze en dergelijke vraagstukken worden in de verschillende landen op overeenkomstige wijze opgelost. In Duitschland heeft men de Mutterschutz" belangrijk uitgebreid. Nacht arbeid voor vrouwen is verboden. De Nachbarschaftshilfe" wordt sterk be vorderd. Ambtenaren van de nationaalsocialistische vrouwenorganisaties heb ben bij dat alles de leiding. In Frankrijk worden de vrouwen zorgvuldig onderzocht, alvorens zij naar de fabrieken worden gezonden. Het is echter onmogelijk, alle vrouwe lijke arbeidskrachten te onderzoeken. Vandaar dat ook vele vrouwen in de maatschappij worden opgenomen voor wie dit feit groote moeilijkheden met zich brengt. De Fransche staat poogt allereerst te voorkomen dat de vrouwen te lang werken. In vele industrieën krijgen zij twee rustdagen per week. Hier en daar wordt echter tot 60 uur gewerkt. Dan zijn er ondernemingen waar de vrouwen in de rustpauze's leeren koken en breien. Vele fabrieken waar een hoog percentage vrouwelijk personeel is, bezitten crèche's en kinderspeelplaatsen, verbonden aan de onderneming. Soortgelijke maatregelen zullen ook in Engeland genomen worden. Men ziet dat de staat veelal zijn best doe om het dsn vrouwen zoo gemakk: lijk mogelijk te maken. Desondanks is het weinig twijfelachtig dat de zware taak die op hun schouders rust, ten slotte bij velen ernstige physieke en psychische stoornissen teweeg zal bren gen. Het aantal zuigelingen-sterf gevallen is in Duitschland reeds beang stigend gestegen. Deze en dergelijke verschijnselen zullen zich ook in de andere landen kunnen voordoen, waar vrouwen in het bedrijfsleven worden opgenomen. Uit dit alles dringt zich de conclusie naar voren dat de vrouw reeds in het belang van haar moeder schap verplicht is, te strijden tegen het systeem dat kanonnen boven boter stelde en door zijn daden de demo cratieën heeft gedwongen, den hand schoen op te nemen. J. PAG. \2DE GROENE No. 3281