Historisch Archief 1877-1940
UITHUIZIGHEDEN
Stadsinventaris
Automaten
DES nachts om een uur, als de café's
sluiten, gaan de automaten open.
De automaten waar uit gegeten kan
worden. Overdag trekken zij niet zoo
de aandacht, maar 's avonds, en vooral
na eenen krijgen alle menschen opeens
honger. Dan gaan hun magen ram
melen, en als hun beurzen dan ook
rammelen, dan gaan ze staan dringen.
Beide zooeven genoemde voorwerpen
rammelen helaas lang niet altijd gelijk
tijdig, maar de automaat rammelt
altijd. Na n uur is het mode om
staande te eten, mayonnaise van de
vingers te likken en met vollen mond
te praten. Na n uur is het gewoonte
om met voorbijgangers geld te wisselen:
oude versleten dubbeltjes voor nieuwe.
Dat lukt ook wel meestal, tenzij de
voorbijganger opeens honger krijgt.
Het is niet te versmaden, twee
bitterballen voor een dubbeltje, of pommes
frites met knakworstjes.
Veel automaten zijn schijnautomaten
waaruit blijkt dat het menschdom be
drogen wil zijn. Want achter de auto
maat verricht de exploitant zijn naar
stige nachtarbeid, hij vult de vakjes
bij en hij opent prompt na het luiden
van de buffetschei het luikje om geld
te wisselen of om bij het nogal veel
voorkomende defect een geheimzinnige
handgreep te doen en dan te zeggen:
Trekt u maar, meneer." Of hij
functionneert als olie- en azijnstel.
Overal in de stad zijn automaten.
Er zijn de kauwgumballenautomaten,
die zoo laag bij den grond zijn dat
alleen kinderen er bij kunnen. Twee
ballen 'voor een cent, dat is niet duur.
Voor de intellectueelen zijn er de post
zegelautomaten en die voor rolfüms.
Dan zijn er voor de rookers de gevels
vol sigaretten en sigarenautomaten.
Ook deze weigeren wel eens, en dan is
de sigarenwinkelier altijd al naar bed,
en de kooper de sigaar. Hoe harts
tochtelijk sommige menschen niet
buiten sigaretten kunnen, is af te
meten aan de hevigheid waarmee ze
in zulke gevallen met hun vuisten tegen
het stomme stuk blik te keer gaan.
Maar de mooiste automaten zijn
toch de koude en warme buffetten".
Aan zoo'n koud buffet" kan men voor
een kwartje vijf chocoladereepen krij
gen, of drie gebakjes compleet met
doosje en elastiekje. ledere nacht na
eenen staan er nergens vandaan
komende drommen menschen, en eten.
Eten en nog eens eten. Als automaten.
Film
Meisjes met ideeën (Corso)
ALS pendant van The Women"
zou deze film Little Women"
genoemd kunnen worden, omdat hierin
een jeugdiger generatie van
intrigeerende en elkaar bekampende vrouwen
ten tooneele of beter ten doeke"
wordt gevoerd, die niet voor hun oudere
zusteren onder behoeven te doen. Maar
deze film is niet manloos als Vrou
wen", integendeel: de glamour-boys"
van Kingsford-School, zijnde het duur
ste college" in Amerika, treden erin
op en het is tijdens het jaarlijksche
bal van deze Universiteit een ge
beurtenis van belang in het
Amerikaansche Society-leven dat de
intrigue zich ontwikkelt. Hier verschijnt
Griswold Jr., zoon van een bekenden
Wallstreet-magnaat met een taxi-girl
uit een goedkoope dancing, hier intri
geeren the 5th Avenuegirls om het
bezit van de rijke zoontjes, hier worden
illusies gedood en mannen gemaakt.
Het feest spat uiteen als een te mooie
zeepbel: Griswold Sr. pleegt fraude en
Junior moet ijlings naar huis om orde
op de zaken te stellen, het
Garboachtige meisje jaargang '29", zooals
ze spottend genoemd wordt, wordt
door dien spot den dood ingedreven, en
de taxi-girl gaat terug naar de trieste
dancing, die Joy-lane" heet.
Taxi-girl en bankierszoon (Lew Ayres)
Hollywood weet zoo'n gegeven met
spot en zelfcritiek neer te zetten; de
snobs van 5th Avenue krijgen vegen
uit de pen en de zelfmoord vindt
tusschen twee grappen in plaats. Een men
geling van entertainment" en
tijdscritiek, eindigend met een vroolijke
dans van het geruïneerde
Wallstreetzoontje en de taxi-girl. En de eenige,
die zijn evenwicht weet te houden in
de uitersten, waartusschen de film zich
afspeelt, is Lew Ayres als Griswold J r.,
een opvallende rol van dezen steeds meer
op den voorgrond komenden acteur.
De Vierde Bruidegom.
(Alhambra)
ALS U zich Melvyn Douglas kunt
voorstellen als professor in de
Grieksche mythologie, dan kost het
niet veel moeite om te accepteeren,
dat hij, in die functie aan een
Amerikaansche Universiteit, verliefd wordt
op een kellnerinnetje van een nabij
eethuis, vooral als u weet, dat dit
kellnerinnetje J oan Blondell heet. Eerst
is die liefde van vaderlijken aard, maar
geen comedie, en zeker geen
Amerikaansche filmcomedie, kan bestaan
van vaderliefde. Zoodat gedurende de
vele verwikkelingen, waarbij J oan zich
als een tweede Fifth Avenue-Girl"
ontpopt, de liefde minder platonisch
en het kellerinnetje meer dame wordt,
Me/vyn Doug/as
waarna de slotkus tot een niet te ver
mijden incident wordt. De Vierde
Bruidegom" werd zoodoende een van
die genoegelijke mad-comedies",
waarin Walter Connolly voor de
zooveelste maal een tyrannieke oude
dwaas speelt, die zich echter door
zachte vrouwenhanden gemakkelijk
laat regeeren.
Die Dreigroschenoper.
(De Uitkijk)
ZOOALS vroeger elk jaar op Nieuw
jaarsavond in de achterwijken
van Londen voor de allerarmste be
woners van Hammersmith, de Dokken
Mackie Messer
en Soho een opvoering gegeven werd
van John Gay's Beggars Opera", zoo
geeft De Uitkijk" nu al sinds '34 in
het hartje van den zomer reprises van
Die Dreigroschenoper", een moderne
bewerking van Gay's schepping door
Bert Brecht en Kurt Weill, onder regie
van G. W. Pabst. En het eenige ver
schil tusschen beide tot traditie ge
worden vertooningen ligt misschien
hierin, dat de Londensche zwervers des
tijds 3 pence entree betaalden en de
Amsterdamsche filmvrienden iets meer
dan 3 stuivers moeten neertellen, maar
daarvoor dan ook comfortabeler ge
huisvest worden.
Deze jaarlijksche reprise in De
Uitkijk" vormt dan een van de zeer
weinige tradities, die de filmwereld
kent en het is niet uitgesloten, dat er
bezoekers komen met het vooropge
zette plan op hun naam een record te
vestigen in het veelvuldig zien van
een zelfde film. Maar de meesten komen
toch om opnieuw de beklemming te
ondergaan van deze meesterlijke
satyre, om de irreëele figuren van Mac
kie Messer, van Polly en Jenny, van
Peachum en Tiger Brown opnieuw tot
leven te zien komen en het lied van
Jenny, die Seeraüberbraut" of de
Kanonensong" te hooren.
Verpoozing
De Heerenhoek
DE Heerenhoek is op de hoek van
de Vijzelstraat en de Heeren
gracht. Het is dus een echte hoek.
Echter niet allén voor heeren; dames
mogen er ook komen.
Als ge binnentreedt belandt ge in
het eigenlijke proeflokaal, waar uit
oude vaatjes oude likeuren getapt
worden. Het milieu is in den op het
oogenblik zoo in zwang zijnden Oud
Hollandschen stijl, maar de inrichting
getuigt van een smaakvolle soberheid
die een prettige sfeer geeft.
Als ge de trap opgaat, komt ge in
de salon", die via een gezellig balkon
netje een uitzicht op het proeflokaal
heeft. Hier is de sfeer wat intiemer,
hier gaan de menschen heen die wat
langer toeven willen, of niet willen
maar het onwillekeurig doen.
Beneden zijn de gewelven van de
raadskelder, die evenals de beide
andere vertrekken van een ruw eiken
houten meubilair voorzien is. In de
raadskelder schuimt het bier, want
zonder bier is een raadskelder geen
raadskelder.
Menschen in het caf
INDIEN het caféniet bestond moest het stante pede
worden uitgevonden; intusschen bestaat het wel,
waardoor deze onderneming overbodig geworden is. Er
zijn menschen die een positieve afkeer van het caféhebben
en daarover met onverholen geringschatting, ja zelfs met
minachting spreken. Dat is een misplaatst gevoel bij de
zulken, dat een grondige zelfcorrectie strikt noodzakelijk
maakt. Het is zaak dat wij elkander goed begrijpen:
wanneer hier sprake is van het café, dan blijve het eta
blissement met de gebloemde tafelkleedjes, de knussige
fondantzoete schemerlampjes en de gedienstige geünifor
meerde onderworpenen, die vol oplettendheid rond
Uw tafeltje spieden tot zij het licht der zekerheid in Uw
oogen ontdekt hebben, gevoeglijk buiten beschouwing.
Zulke inrichtingen, talrijk in aantal als Edammer kazen,
maar minder nuttig velen komen er om gezien te
worden, anderen om juist niet gezien te worden, maar dat
is thans niet aan de orde , hebben niets met het café, het
oprechte, zuivere, menschelijke en door en door karakter
volle koffiehuis van doen.
Het gegarandeerd echte cafémet eenvoudig gerief en
zonder bijbedoelingen, waar de koffie vriendelijk is en
goed, waar het vaderlandsche vocht dat sedert eeuwen zijn
reputatie handhaaft, pleizierig fonkelt in het glas, dat be
scheiden maar sierlijk op Uw tafeltje wordt geschoven en
waarvan de pittige, vluchtige geur Uw neusorgaan zoo
aangenaam prikkelt, waar ten slotte de kruidige damp der
sigaren het lokaal een volmaakt eigen atmosfeer verleent,
dat caféis de verzamelplaats van achtenswaardige lieden
en wie er voor doorgaan, wier oprechte behoefte aan
rustige kout ook buiten de huiselijke woning bevrediging
verlangt. Groot is het aantal variëteiten onder de menschen
in het café.
Daar zijn er die in het cafékomen om aangenaam en
behaaglijk te praten tegen lieden die van eenzelfde ver
langen vervuld zijn en anderen die het caféjuist zoeken
terwille van de eenzaamheid, die misschien nergens zoo
volledig, zoo teeder en zoo humaan kan zijn als juist
daar. Veel verschil tusschen beide categorieën is er niet,
al zijn de professioneele praters wat luidruchtiger dan de
eenlingen, die evenwel niet minder vlijtig drinken.
Menschen in het cafézijn andere wezens dan die daar
buiten. Ik wil maar zeggen dat de ambtenaar en de dokter
de bankbediende en de leeraar, de zoon der Muze en die
van Mercurius terstond transformeeren tot Onafhanke
lijke Genieters en Koffiehuisproselieten zoodra zij de
gastvrijheid en behaaglijkheid van het caféwelgevallig
ondergaan. Menschen in het cafézijn in den regel
mededeelzaam en onbaatzuchtig, gespeend van rancunes en
bevrijd van zorgen en zeker beleefder dan in de tram. Ze
zeggen: ,Jan, mij nog een straffe Cats !" op een toon die
zij gewoonlijk voor den omgang met hun meest dierbare
en intieme vrienden reserveeren.
Drinkers? Jawel, die zijn er ook. Erfelijk belast met een
chronische dorst of verknocht aan het Schiedamsche
fabrikaat dat zij met vaderlandsche onmatigheid innemen.
Maar geloof me, zij doen het caféoneer aan. Ernstige
drinkers, die op dat stuk degelijk werk leveren, zoeken het
in hun woning. Dat is veiliger en gerieflijker.
GIJS
PAG. 14 DE GROENE N«. 3189