KLIMAAT EN WEER EN ONZE GEDRAGINGEN WAARLIJK, wij menschen doen niet alles uit eigen, innerlijken aandrang. Wij reageeren ,,en masse" en individueel meer op de uiterlijke omstandigheden laten daardoor onze gedragingen bepalen dan wij geneigd zijn te erkennen. Immers, waar is anders onze vrije wil ? Welke zijn deze uiterlijke omstandigheden? Laten wij ze in twee groepen splitsen: natuurkundige en maatschappelijke. Het spreken en schrijven over de laatste stellen wij uit. Er bestaat trouwens niet bijzonder veel belangstelling voor. Zeggen wij iets over de natuurkundige, wil men, de Aardrijkskundige omstandigheden. Er zijn tegen woordig reeds vele schrijvers, die daarop zelfs een maatschappij-beschouwing baseeren. Zij zeggen o.a., dat sociale verschijnselen met een geweldige inten siteit, zooals economische crises en zelfs oorlogen aan die omstandigheden te wijten zijn. Welke zijn nu deze natuurkundige omstandig heden? Ook zij kunnen weer in twee groepen ge splitst worden: bodemkundige en klimatologische. Welke van die twee van de meeste beteekenis zijn? Het kan hier niet worden onderzocht. Het is trou wens de vraag of zij gescheiden kunnen worden. Men denke er bijv. aan dat de gedragingen van den bergbewoner niet alleen door de hoogte waarop hij leeft en het relief, d.i. de hellingshoek, worden be paald, maar vooral ook door de luchtgesteldheid die daarmede samenhangt. Echter, tegenwoordig wordt toch het meest gelet op den invloed van het klimaat, van het weer ook. Zonder twijfel kunnen beide een enormen invloed op de menschenmaatschappij hebben. Stel, dat, door welke oorzaak dan ook, de gemiddelde temperatuur in onze streken een twintigtal graden zou dalen, of dat de regen val gedecimeerd zou worden. Stel, dat droge perioden van langen duur door natte worden opgevolgd. Het zou voldoende zijn, om economische crises met een enorme intensiteit te veroorzaken. En.... uit crises kunnen oorlogen te voorschijn komen. Er zijn schrijvers, die de meeste, althans de be langrijkste gebeurtenissen in de menschelijke ge schiedenis willen herleiden tot klimaat-veranderin gen. Sommigen doen dit langs inductieven, anderen langs deductieven weg. Beide methoden bieden belangwekkende uitkomsten. Tot de aanhangers der eersten behooren o.a. Huntington en Brückner, tot die der tweede vooral Hellpach. Huntington gaat na, waar zich de beschavingscentra bevinden en.... bevonden en hij ziet, dat zich in der tijden loop aanzienlijke ver anderingen voltrokken. Gebieden met hooge be schavingen bevonden zich in Palestina, deelen van centraal-Azië, zooals Oost Toerkestan, Mongolië, China in Oost-Azië, deelen van Amerika, zooals Mexico, Yucatan, het gebied der Inca's.... in Europa in Griekenland. Deze beschavingen zijn verdwenen, er kwamen andere voor in de plaats. En waardoor gingen zij weg? door klimaatver anderingen, met name enorme wijzigingen in den regenval. Het is natuurlijk mogelijk, dat droogteperioden andere verschijnselen, ook in de menschenmaatschappij te voorschijn roepen. Men realiseere zich slechts, wat er zou geschieden, indien de warme golfstroom langs onze kusten verdween en dat oostenwinden, die excessieve koude en warmte zouden brengen, de Westenwinden met hun ge matigde temperatuur, maar met vele regens en stormen, vervingen. De beschaving zou ver dwijnen, omdat wij een gebied zouden krijgen, gelijk te stellen aan het dorre, koude Labrador in NoordAmerika. WELNU, de Joodsche beschaving in Palestina is, volgens Huntington, verdwenen doordat het daar zooveel droger is geworden. De Joden moesten daardoor weg. Palestina had aan het begin onzer jaartelling meer dan een millioen zielen. Zijn er bewijzen voor, dat er eertijds in Palestina meer regen viel dan thans ? Zeker, die zijn er. Men vindt nl. veel ruïnen van bruggen (die op snel stroomend NOORD-BRABANT BIEDT U: boscti, heide, vennen, stedensclioon zeer comfort, hotels en pensions Uitvoerige inlichtingen Federatie V.V.V. in Noord-Brabant, DOMMELSTRAAT 24 - EINDHOVEN water duiden) in die streken. En bovendien zijn er de reuzenboomen in Californië. Zij hebben, zooals afgezaagde en gepolitoerde gedeelten getuigen, dikke en dunne jaarringen. Deze boomen zijn duizenden jaren. oud. Zij zagen" beschavingen komen en gaan.... de dikke jaarringen wijzen op snellen groei, dus op krachtigen regenval, de dunne op een geringen neerslag. Er zijn meer indicaties.... Palestina moet groote wouden gehad hebben. De ceders van den Libanon zijn welhaast verdwenen. Thans zijn beschavingscentra in West-Europa in Oost-Amerika. Een gevolg, alweer volgens Hun tington, van den regenval, al zijn er ook andere momenten, zooals stormen. West-Europa ligt in een stormbelt" en ziehier, wat een frischheid, wat een productie. Daar, waar de weersverscheidenheid het grootst is, schijnt de mensch het best te kunnen produceeren. Enorme moeite heeft Huntington zich getroost om dat te bewijzen. Hij had niet alleen tot taak om vast te stellen wat beschaving is, door er de elementen van op te sommen, hij moest ook de weersreacties op den menschel ijken geest op den arbeidslust en -onlust en op de prestaties nagaan. Een enorme taak, die toch niet met het gewenschte succes bekroond is. In de stormzones der aarde, met haar weersverscheidenheid en regenval heerscht de beschaving, het ras doet niets ter zake, is althans van onder geschikte beteekenis, de mensch is reflector. Er is scherpe critiek mogelijk op de opvattingen van Huntington, het feit blijft, dat de tropen der groote continenten nooit nog beschavingen voort brachten, al is er overvloedige regenval. Stormen ontbreken er echter en er zijn vele afmattingsver schijnselen. Vele zijn de klimaatveranderingen. Ed. Brückner wees er in een werk Klimaatveranderingen sinds 1700" op. Hij zegt, dat in een periode van rond 35 jaren natte en koude weerperioden worden afge wisseld door droge en warme op een reeks van jaren, waarin de hoeveelheden neerslag en de temperatuur zich beneden het gemiddelde bevinden, volgt een reeks van jaren met een tegenovergesteld karakter". Als er zulke geweldige krachten zijn, moet men dan ook niet concludeeren, dat de mensch daaraan geheel ondergeschikt is en dat economische crises en daarmede oorlogen ten slotte natuurver schijnselen zijn ? Men zoekt sinds lang in die richting. William Stanley Jevons was, aan het eind van de i8e eeuw, de eerste, die wees op het verband tusschen commercial crises" en sunspots". Sindsdien zijn er meerderen. Een laatste poging is die van Stetson, die zelfs met figuren den invloed van natuurkundige factoren op de productie aan geeft .... Hij doet daardoor correlaties zien tusschen natuur- en productie-gebeurtenissen, d.w.z. perio diciteit. Willy Hellpach is de schrijver van een werk over Geopsyché". Hij gaat daarin na, welken invloed klimaat en weer op den mensch individueel uit oefenen. Ook die invloed is onmiskenbaar. Hij stelt zelfs een soort van ondervindingswindroos op, waarmede hij bedoelt de reacties die er van een bepaald weer op onzen geestesinhoud, op onze gedragingen uitgaan. Deze gedragingen liggen waarlijk niet op een beperkt terrein. Hij heeft het oog op onze liefdesuitingen, op ons slapen, maar ook op lichaamstoestanden. De verschillende phasen van den dag worden door hem geanalyseerd, ten aanzien van geboorte en sterfte, activiteit, voeding enz. En blijkbaar heeft de dag een zekere voorbeschikking voor al ons handelen. Na het middageten bestaat er een zekere behoefte aan rust (bij de dieren ook waarneembaar!) er bestaat een zekere vrees voor den nacht (mytophagie), die ons laat naar bed doet gaan en slaapwandelen en bedwateren kan veroor zaken .... en hetzelfde doet Hellpach ten aanzien van de jaargetijden, die ook van zoo groot belang zijn voor onze liefdesgedragingen, zelfmoord enz. Alle klimaten hebben zoo hun eigen relfexen, elke soort van weer roept bepaalde handelingen te voorschijn. In onze liefdesuitingen schuilt een rhythme, dat wij individueel nauwelijks kennen. Hellpach doet in dat opzicht een greep in het leven van Goethe, met zeer frappante conclusies. Klimaat en weer, maken zij van ons menschen marionetten? Het is te bewijzen, maar ook te bewijzen is, dat zij slechts iets" zijn voor den mensch. Het is goed hierop nog eens terug te komen. Dr. E. VAN HINTE jiimiiimiiitiiiimiiiiiiuiiimiiiitiHitiiiMHiitiiiitiiiiiiiiiHiitiiiiHiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiitiiiiiiitin 1111 iiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiininiiiiiiiiitiiiiiiii Merkwaardige berichten Op zee werden de huizenhoog boven de schepen deinende golven door de neervallende bommen getroffen." (R.) Visscherij op versche visch be gonnen." (H.) CHARIVARIA Op de glibberige paden Tracht men het op het een of andere slappe accoord te gooien, dan' staat de boze fee der innerlijke splijtzwam reeds bij de geboortcwieg en is de beweging uit dezen hoofde tot mislukking gedoemd." ( Volk) Bijna ,,\Ye zeggen: zouden bijna met Kuyper Nubila era t transitum est." Paindeluxe-brood Deze leus werd hier veel met den mond gepredikt." (H. P.) Zij zeggen dit niet bij wijze van boetpredicatie achteraf, maar meer om er voor te waarschuwen, dat men in de toekomst niet weer in dezelfde fouten zal vervallen." (R.) Uit de hoogeschool der journalistiek Deze auto bleek bij nader onder zoek in eigendom te behooren bij den heer Smit." (N. v. d. D.) . ,,De stoet marcheerde weer terug onder den kastanjeboom, waar deze ontbonden werd." (Nat. Herst.) Wij, polyglotten C'est age est sans pitié." (De Tooncclscln De Toneelschool (doelende Charivarius) : C'est homme aussi sans pitié." ?ol) op est Sleepdienst Een kleine doch volkomen ver diende overwinning werd in de wacht gesleept. Opgemerkt dient, dat Ossendarp voor zijn club Trekvogels de over winning uit het vuur heeft weten te sleepen." (Mnd. O.-bl.) Erger De historische roman of - wat erger is de historische ramanciée is de vijand van den wetenschappelijken historicus." (H.) Hij was de onweerstaanbare char meur met de gitzwarte hartveroverende kuif, waarmede hij Amsterdam in bravour greep en vasthield, om JT jaar na zijn afscheid in Leve Isalberti ! geen duimbreed van zijn reputatie te hebben ingeboet." (T.) Nu kennen wij dan eindelijk de reden waarom hij Amsterdam met die kuif in bravour greep en vast hield. Huisbakken taal Het voorbijtrekken van de troepen gaf een goeden indruk wat er zoo al bij een mobilisatie komt kijken." (T.) Daarvoor hoeft de Unie zich heelemaal niet aan verdragsbreuk schuldig te maken." (R.) Kreeftengang Het aantal leden is van (H 57 teruggeloopen. Ken terug dus van 4." ( l Neem een zeer gering deel van hun normale verbruik zouden teruggaan; dan zou den de kosten iets kunnen terugloopen." (A.) tol ang rsl. AY</. 'l'on.-Vcrb.) aan dat de verbruikers tot Het juiste woord Zij speelt in deze aardige film eerj geen belangrijk rolletje." (H.) De regeering hoopt het tekort dat de begrootiug aanwijst te kun nen opvangen door inkomsten." (II. D.) En de juiste richting ,Een Onze inrichters brandstapel : De inrichting van | bevoegdheid." (H.) ingericht." (Pan.) de regeeringsOverdreven dankbaarheid Sedert 10 Mei KMO zijn moeilijke dagen doorgemaakt waarin veel van een ieder gevorderd werd. Hij sprak daarvoor zijn erkentelijkheid uit." (Dagbl. v. X,?,n/hi-. en Zeel.) lïrad floot zachtjes uit." (Xijm. C.) voor zich Charivarius ontvangt graag knip sels uit kranten en citaten uit PAG. * DE GROENE N» 3292