Historisch Archief 1877-1940
rouwen en vrouwenleven
Maria Montessori
70 jaar
OP 31 Augustus is het 70 jaar
geleden dat te Chiaravalle ,de
groote Italiaansche hervormster van
het onderwijs werd geboren. Voordat
zij gehoor gaf aan haar roeping die
haar zoo groot zou maken, trok zij de
aandacht als medica. Als eerste vrouw
in Italiëpromoveerde zij op zes en
twintigjarigen leeftijd te Rome tot
doctor in de medicijnen en chirurgie.
Zij werd benoemd tot assistente aan
de psychiatrische kliniek van de Uni
versiteit en kort daarop tot professor
in de anthropologie en hygiëne. Van
1904 tot 1908 doceerde zij
paedagogische anthropologie aan de Universiteit
te Rome. In dien tijd werd haar aan
dacht gatrokken door het lot van de
achterlijke kinderen die in dezelfde
gestichten ondergebracht waren als de
volwassen krankzinnigen. Zij zag in
dat die geestelijk misdeelde kinderen
misdeeld waren door hun opvoeders,en
op een paedagogisch congres te Turijn
vestigde zij er de aandacht op dat de
behandeling van deze kinderen geen
medisch, maar een paedagogisch vraag
stuk was. Spoedig daarna werd zij
benoemd tot directrice van het pas
opgerichte orthophrenische instituut
waar leerkrachten voor het bijzonder
onderwijs werden opgeleid. De resul
taten van dit onderwijs aan abnormale
kinderen dat onder leiding van dr.
Montessori gegeven werd, waren ver
rassend. Daarbij kwam zij tot de over
tuiging dat het gewone lager onderwijs
Maria Montessori
voor normale kinderen op een ver
keerde leest geschoeid was.
Het onderwijs zorgde er voor dat de
kinderen zoet gehouden werden en dat
hun deels nuttige, deels overbodige
dingen werden ingepompt. Als ze de
school verlieten moesten ze opeens
met hun twee beenen in de wereld"
en in het leven" staan. Niet alleen
bij het onderwijs, maar ook bij de op
voeding gold (en geldt veelal heden nog)
de stelregel dat de kinderen zoet ge
houden moeten worden en dat ze niet
lastig mogen zijn. Daarbij werd over
het hoofd gezien dat lastige menschen
veel hinderlijker zijn dan lastige kin
deren, en dat door de opvoedings
methoden, uit die dagen, bij voorkeur
lastige menschen gekweekt werden.
Volgens de oude opvattingen is een
kind tot het zesde jaar volslagen
onmondig en onhandig, en moet een
kind zoet gehouden worden omdat de
ouders er zoo weinig mogelijk last van
willen hebben. Het ouderwetsche kin
derbedje staat op huizenhooge pooten
opdat de ouders er goed bij kunnen.
Opdat het kind er niet uit zal vallen,
zijn de zijkanten van latjes of tralies
voorzien. Het kind ligt veilig in zijn
kooi waar het niet uit kan, terwijl de
ouders rustig met krant en breikous
beneden kunnen zitten. Maar iedere
avond is het naar bed gaan een ver
schrikking voor het kind en het zou
er liefst uit willen klimmen. Daarom
zegt Maria Montessori: Geef het kind
Het brandpunt van het Montessori-onderwijs, de school te Laren
een laag bed waar het in en uit kan
stappen, dan zal het kind er niet uit
willen en veel rustiger slapen. En wat
het speelgoed betreft, het was de
gewoonte om de kinderen speelgoed te
geven dat zoo onbreekbaar als mogelijk
is, terwijl de kleintjes juist voorzichtig
heid leeren door het omgaan met
breekbare dingen die tenslotte niet van
kostbaar Delftsch porcelein hoeven
te zijn. Zoo zijn er tal van groote en
kleine onjuistheden in de opvoeding
waar Maria Montessori de aandacht
op vestigde. De groote leemten in het
onderwijs sproten hieruit voort, dat
men het bevattingsvermogen van het
kind onderschatte, en dat alle kinderen
van denzelfden leeftijd in n klas bij
elkaar gestopt, hetzelfde moesten leeren.
Maar kinderen van denzelfden leeftijd
zijn niet even oud.
Maria Montessori maakte studie
van de psychische groeiwetten. In
opeenvolgende perioden is het kind
bevattelijk en zeer gevoelig voor be
paalde indrukken, maar bij alle kinde
ren is dat verschillend. Wie iets leert
waar hij belangstelling voor heeft, zal
het niet bladzij voor bladzij uit het
hoofd leeren om het een week later
weer vergeten te zijn, maar hij zal
het met begrip in zich opnemen. Waar
belangstelling is, daar is ook begrip;
daarom moet een kind iets leeren
wanneer het er belangstelling voor
heeft. Bij het eene kind is het vroeger,
bij het andere later. En de dingen
die vooral geleerd moeten worden,
dat zijn zelftucht en verantwoordelijk
heidsbesef. Het moreele en sociale
bewustzijn wordt den kinderen bij
gebracht, wat in het gewone lager
onderwijs nooit het geval was.
Ook maakt Maria Montessori geen
splitsing in het lichamelijk en geeste
lijk werk zooals dat op de lagere
scholen gebruikelijk is. Want de geest
rust er niet van uit als hij uitgescha
keld wordt en het lichaam mechanische
bewegingen maakt zooals bijvoor
beeld bij gymnastiek. Men ontspant
den geest door hem op andere wijze
bezig te houden, wat dan gepaard
kan gaan aan lichamelijk werk.
Wat de kinderen bij het
Montessorionderwijs op zeer jongen leeftijd reeds
leeren, dat is de hulpvaardigheid.
Kinderen die met jongeren in het
zelfde klasje zitten, zullen deze, waar
het noodig is, graag ter zijde staan.
De hulpvaardigheid is een eigenschap
die de menschen hard noodig hebban
Op de bijzonderheden van het Mon
tessori-onderwijs kan hier niet verder
ingegaan worden, deze zouden
boekdeelen vullen.
IN 1907 paste Maria Montessori haar
onderwijsmethode voor het eerst
op normale kinderen toe, en de resul
taten waren alleszins bevredigend.
Toen werden de Case dei Bambini"
opgericht, voor kinderen van 3 tot
6 jaar. Weldra vonden die scholen
overal navolging en in 1913 werd te
Rome de eerste groote opleidings
cursus gehouden. In alle
werelddeelen kwamen de scholen als padde
stoelen uit den grond, tot zelfs in
Tibet en Honoloeloe. Over de heele
wereld had zij succes. Van verschil
lende pausen, van Mussolini, Marconi,
Edison, Selma Lagerlöf, Sven Hedin
en Rabindranath Tagore kreeg zij
blijken van instemming en bewijzen
van waardeering.
Eenige jaren geleden vestigde Maria
Montessori zich in ons land, waar
haar methode reeds een ruime toe
passing had gevonden. In Laren, aan
de Naarderstraatweg, vestigde zij haar
Centrum dat tegelijk school is. In Am
sterdam en Utrecht werkte zij mee aan
de tweejarige opleidingscursussen,
waarbij de cursisten vijf maanden per
jaar in Laren moesten zijn. Verleden jaar
is de onderwijshervormster naar
VoorIndiëgegaan om daar een serie lezin
gen te houden. Door den oorlogs
toestand was het haar niet meer
mogelijk terug te keeren.
Er zijn menschen die bedenkingen
hebben tegen het MDntessori-systeem,
en niet altijd ten onrechte. Er
zijn bijvoorbeeld scholen die zich
Montessorischool noemen en de
methode nochtans niet op den voet
volgen. Natuurlijk zijn er dan wel eens
minder gunstige resultaten, maar dan
zou het onjuist zijn de schuld op de
Montessori-methode te schuiven.
De jeugd van vandaag, dat is de
wereld van morgen. En hoe de wereld
morgen zijn zal, hangt voor een groot
deel af van opvoeding en opvoeders.
Op het oogenblik beleeft de wereld een
kentering. Allerlei wordt afgebroken
en allerlei wordt opgebouwd. En bij
de gedachte aan den opbouw van de
wereld moeten wij Maria Montessori
dankbaar zijn omdat zij de wereld
der volwassenen wakker gemaakt heeft
voor de geestelijke waarden die in de
jeugd sluimeren, en op deze wijze
nieuwe perspectieven geopend heeft.
E. U.
AAN INZENDERS VAN
MANUSCRIPTEN
wordt verzocht bij hun bij
dragen een gefrankeerd brief
omslag met adres van den
afzender in te sluiten. Op het
adres van stukken, voor de
redactie bestemd, vermelde
men gén namen van personen
PAG. 12 DE GROENE No. 3297