De tragische liefde van Anne Boleyn IN 1514 trouwde Maria, de zuster van Hendrik VIII van Engeland, overeenkomstig het verlangen van haar koninklijken broeder, met Lodewijk XII van Frankrijk. Ze was zestien jaar oud en werd bemind door Brandon, hertog van Suffolk, een der mooiste ridders van het hof des konings. Minder om deze liefde te coupeeren dan om de politiek van Ferdinand van Arragon te dwarsboomen, huwelijkte Hendrik VIII zijn zuster uit. Zij vertrok naar Frankrijk, door een kleinen hofstoet vergezeld en in dien hofstoet bevond zich Anne Boleyn, ook Bullen of Boulon genaamd, wier familie, van Fransche afkomst, in Engeland tot rijkdom en adel was opgeklommen. Haar vader was gezant van Hendrik VIII aan het Fransche hof geweest. Men fluisterde, dat hij deze benoeming te danken zou hebben gehad aan de voorliefde van den jongen koning voor lady Boleyn, de moeder van Anne. Agnes Stickland getuigt van haar, dat zij schitterde op alle bals en feesten, die het joyeuze begin der regeering van Hendrik VIII opvroolijkten. Sanderus verhaalt zelfs in zijn geschiedenis van de wording der Engelsche kerk (gepubliceerd in het Latijn in 1585) dat Anne Boleyn een natuurlijke dochter zou geweest zijn van Hendrik VIII, maar dit verhaal heeft nooit ernstig geloof gevonden. Haar vader, de Fransche gezant, was sir Thomas Boleyn, haar moeder: Elisabeth Howard, een dochter van den Graaf van Surrey. In haar prille jeugd inspireerde de mooie Anne den melancholieken dichter Thomas Wyatt. Zij was nóg heel jong toen zij aan het gevolg van koningin Maria werd toegevoegd. De brief, die zij bij deze gelegenheid aan Sir Thomas schreef, wemelt van de fouten. Ze verwacht: que la rene prendra la peine de devisser a vecc de quoy me regoy bien fort de peusser parier a vecc ung personne tante sage et onnette cela me fera a voyr plus grante anvy de contineur a parier bene franssais". Deze taal is behalve incorrect ook naïef. Toen Maria drie maanden later weduwe was en naar Engeland terugkeerde, bleef haar jonge hof dame in Frankrijk achter: zij trad in dienst bij de echtgenoote van Frans I. Brantórne geeft geen hoogen dunk over de deugd der jongedames, die in dezen, overigens weinig eischenden hofdienst leefden, maar het staat vast, dat de koningin van Frankrijk weelde beneden ingetogenheid stelde, hetgeen haren echtgenoot niet belette, vrijmoedig te verkeeren met de dames van het hof. Later, toen Hendrik VIII getrouwd was met Anne Boleyn, schijnt Frans I zich te hebben laten ontvallen, dat hij den koning van Engeland vóór was ge weest. Koningin Claude stierf Anne Boleyn ging over naar het hof van Marguerite van Navarre, de zuster van Frans I en schrijfster van den Heptameron. Over de zeden aan dit hof loopen de meeningen tot heden toe uiteen, wij weten alleen met zekerheid, dat Anne Boleyn er de Fransche mode leerde, zoodat zij bij haar terugkeer naar Londen den koning van -lv *? d N .. ^J ? Engeland bekoorde door haar Fransche levendig heid en opschik. Sanderus, die haar een kwaad hart toedraagt, beschrijft haar verschijning als volgt: Ze was bruinachtig, mooi van gestalte, met een ovalen gelaat, maar ze zag meestal bleek; een van haar tanden stond verkeerd in de rij, aan haar rechter hand had ze zes vingers, en haar keel was gezwollen door struma". Wij kennen echter haar portretten te goed, zooals die geschilderd zijn door Hans Holbein en eenigen zijner leerlingen, om niet direct te begrijpen, dat Sanderus haar met opzet leelijker maakt dan ze was. Een schoonheid was ze niet, maar wat men noemt lief om te zien", en levendig van geest. Ze speelde luit en fluit, danste te goed voor een eerbare vrouw" (gelijk de oude Chateaubriant het uitdrukt), maakte gedichten en werd door de dichters gevierd als een vrouw: Whose eyes like twinkling stars in evening clear. Het twinkelende van haar blik wordt altijd als een bijzonderheid verteld door degenen, die haar beschrijven, al drukken zij dit soms uit in minder waardeerende woorden, bijvoorbeeld door te zeggen, dat zij de vurige oogen scheen te hebben van een wulpsche duivelin. Te Parijs gaf ze de mode aan: te Londen moest ze dus een wonder van elegantie lijken. Toen ze dan ook in 1528 aankwam in Enge land, werd ze direct omgeven door aanbidders: de dichter Thomas Wyatt werd verdrongen door den jongen Thomas Percey, zoon van den rijken hertog van Northumberland, doch ook deze moest zijn charmante vooruitzichten laten varen, toen de koning zelf, moe van zijn eigen kuische vrouw, en verlangend naar een zoon, de algemeen bewonderde Francaise" te zien kreeg. Dit gebeurde op een gemaskerd bal te B.attersea, ten paleize van kardinaal Wolsey, kanselier des konings, in de weelderige schilderijenzaal van Bridge House, later York House genaamd. Ze danste eerst met Percey, doch de kardinaal kreeg opdracht van den koning, hier een eind aan te maken en de hertog van Northumberland ontving de vereerende boodschap, dat Hendrik VIII hem als aanstaande schoondochter Maria Talbot had toegedacht, een dochter van den graaf van Shrewsbury. Anne Boleyn werd wegens haar genegenheid voor Percey gestraft met ontslag uit den hofdienst. Ze moest zich terug trekken op haar kasteel te Hever in het Graafschap Kent. ... op enkele mijlen af stands van de konink lijke residentie te Greenwich. Ze begreep de bedoeling van dezen maatregel niet en zwoer zich te zullen wreken op Wolsey. Al spoedig was haar ballingschap voorbij. Haar vader werd benoemd tot markgraaf van Lockford en thesaurier van het huis der konings, op denzelfden dag kreeg Anne Boleyn een diamanten halssieraad, het eerste geschenk van Hendrik VIII. Nu begreep zij, doch de liefde was voor haar zoozeer niet een zaak des harten, dat zij het hoofd erbij verloor, en ze las met kalm pleizier de sonnetten, die Hendrik haar toezond. Begeerde de koning haar, dan had hij den troon aan te bieden. Immers uw bijzit verlangde de eerbare vrouw niet te worden, uitsluitend uw echtgenoote", schreef Kardinaal Pole later aan Hendrik VIII. DE Vaticaansche Bibliotheek te Rome bezit zeventien eigenhandige brieven van den koning aan Anna Boleyn (helaas zijn haar antwoor den verloren gegaan) en hieruit blijkt, dat hij zijn verlangen niet bemantelde: toen ze werkelijk ver stokt bleef, bood hij haar den troon aan vous asseurant que dorénavan a vous seule mon coeur sera dédié, désirant fort que Ie corps ainsi pouvoit, comme Dieu Ie peut faire s'il luy plait a qui je supplie une fois Ie jour ce fait". Van nu af begon Hendrik VIII zijn actie om zich te laten scheiden van Catharina van Arragon en Wolsey, die aanvankelijk meende, dat er een geldig motief zou worden gevonden, zag zich aldra ver plicht, Anne Boleyn van Hendrik te vervreemden. Hij zond den ongelukkigen dichter Wyatt op haar af, maar de lauwerkroon bekoorde Anne minder dan de diadeem en ze beloonde de trouw van haar jeugdvriend alleen met cadeautjes. De koning zette zijn plan door, benoemde Anne Boleyn tot markiezin van Pembroke, gaf haar een eigen gevolg en onderhandelde met Rome over de echtscheiding. In Januari 1533 werd het geheime huwelijk van Hendrik VIII met Anne Boleyn ge sloten door Roland Lee, op 23 Mei sprak aarts bisschop Cranmer tegen den zin van Rome de echtscheiding uit; of juister: hij verklaarde het eerste huwelijk van Hendrik VIII ongeldig; op 7 September bracht Anne Boleyn een kind ter Hendrik VIII wereld, de latere, beroemde koningin Elisabeth. Het was maar een meisje. Hendrik had gerekend op een troonopvolger ! Dezen tegenslag verdroeg hij niet en van dit oogenblik dateert zijn verwijdering van Anne Boleyn. Was de liefde bekoeld, ze sloeg in haat over, toen het tweede kind van Anne een zoontje, in 1535 dood ter wereld kwam. De koning, verliefd geworden op Jane Seymour, trachtte zich nu van Anne Boleyn te ontdoen. Zocht zij elders de belangstelling, die Hendrik VIII haar niet meer gunde ? of wilde zij haren gemaal den prikkel der jalouzie doen voelen? Op 25 April 163$ werd een konkinklijke commissie van onder zoek naar de particuliere gedragingen van Anne Boleyn ingesteld. Haar vader, sir Thomas, kreeg zitting in dit eigenaardige college. De koningin werd beschuldigd van echtbreukige verhoudingen met Brereton, Norris en Weston, drie officieren van het hof, en met Smeaton, muzikant des konings. Reeds drie dagen na het instellen der Commissie, werd William Brereton, opgesloten in den Tower. Anne kon haar onschuld betuigen, maar moeilijk bewijzen (hoewel ook de bewijzen van het tegendeel uiterst zwak waren). In het proces besliste echter niet de argumentatie, doch de wil van den koning. Sire" zoo schreef ze hem uit den Tower de toorn van uwe Majesteit en mijn gevangenschap zijn mij te vreemd, dan dat ik weten zou wat ik u schrijven moet om mijzelve te rechtvaardigen. . . . Indien het waar is, dat een oprechte bekentenis mij redden kan gelijk gij hebt gezegd dan wil ik u wel alles zeggen wat ik op het hart heb, maar uwe Majesteit mag zich niet voorstellen dat zijn onge lukkige vrouw zich zou laten misleiden tot de be kentenis van kwaad, dat zij niet deed. Ik betuig u de waarheid, die gij eischt. Zij luidt, dat nooit eenig vorst een echtgenoote had, die trouwer was aan haar verplichtingen, teederder voor haar gemaal Geoordeeld te worden door eene rechtbank is al wat ik verlang, mits het er niet een weze, waar de beschuldigers op de plaats van de rechters zitten. Laat men mij openbaar ondervragen, doch recht vaardig: ik heb niets te bekennen, waarover ik mij schamen moet". Deze brief, die zoo voortgaat, nog twee bladzijden lang, werd tusschen de papieren van Thomas Cromwell gevonden en er is vaak getwijfeld aan de echtheid, maar wat er in staat, komt met de monde linge verklaringen van Anne Boleyn overeen, voorzoover die door getuigen bewaard zijn. De officiëele stukken zijn vernietigd. Voor de rechtbank bleef zij kalm en koelbloedig: toen het doodvonnis werd uitgesproken, riep zij: o, mijn Schepper, Gij weet, dat ik dit lot niet verdien." Lord Bacon verhaalt, dat zij enkele uren voor haar terechtstelling aan Hendrik VIII schreef : Sire, ik dank u voor uw aanhoudende gunsten, want van een hofdame hebt gij mij markiezin ge maakt, van markiezin tot koningin verheven, en van koningin maakt gij mij martelares." Zij werd op 19 Mei 1536 onthoofd. Op 20 Mei 1536 trouwde koning Hendrik VIII met Jane Seymour. Restaurant DORRIUS N.Z. Voorburgwal b.h. Spui, Amsterdam PLATS DU JOUR EN A LA CARTE Anne Boleyn PAG. 5 DE GROENE No. 3296