Historisch Archief 1877-1940
UITHUIZIGHEDEN
Stadsinventaris
Het Amstelveld
OP Maandagochtend, in de vroegte
wordt het Amstelveld herschapen
in een kleine wereldstad, waar het aan
niets ontbreekt. Er zijn warenhuisjes
waar alles, en dan ook alles, te krijgen
is, en alle takken van kunst en weten
schap zijn er vertegenwoordigd. Ge
kunt er honderd verschillende merken
scheermesjes krijgen, en vier paar ve
ters voor een dubbeltje. En de nieuwste
schlagers op gramofoonplaten
(electrisch opgenomen). Overal staan de
epigonen van Kokadorus die met meer
of minder redenaarstalent u het leven
gelukkiger willen maken. Ge moet be
seffen dat uw levensgeluk van kleinig
heden afhangt. Zonder de nooit wei
gerende gasaansteker met vier reserve
steentjes zijt ge een verloren man. Zon
der het gepatenteerde anti-spat keuken
kraan-slangetje vraagt uw vrouw echt
scheiding aan of wordt uw huwelijks
leven op z'n minst verwoest. Dergelijke
onheilen zijn te voorkomen voor 2, 3
of 5 stuivers. Een paar kraampjes ver
der dan de vulpendokter staat diens
ietwat meer wetenschappelijke collega,
de brillendokter (honoris causa). Om
misverstand te voorkomen is het woord
brillendokter" met roode letters op
de witte jas aangebracht. De jas is wit
om vertrouwen in te boezemen. Eigen
lijk is de jas niet zoo hél wit, en des
dokters handen zien er niet uit of hij ze
om het kwartier wascht, maar om het
kwartaal. Al zijn brillen hebben mooi
doorzichtig glas. Als bijverdienste ver
koopt hij horlogekasten en lichtgevende
speldjes van Philips.
Na den sigarenman gepasseerd te zijn,
wiens sigaren allemaal handwerk zóó
van de fabriek zijn, en na een
menschenmenigte doorgeworsteld te hebben die
fanatiek ijswafels aan het afkluiven is,
belandt ge bij den kunstschilder. De
zijkant van een schuilkelder gebruikt
hij als etalage; daar prijken al zijn
landschappen met en zonder molens.
Met palet en penseel staat hij te schil
deren, en de helft van zijn inspiratie
gebruikt hij om het publiek voor te
lichten: Als u eens iets na te schilde
ren hebt, bijvoorbeeld een
prentbriefkaart, en u gaat daarmee naar een
kunsthandel, dan betaalt u gauw 40
of 50 gulden zonder lijst. Op de lijst
moet de kunsthandel nóg eens verdie
nen, maar ik lever u 't schilderij kant
en klaar vanaf drie en een halve gulden.
Die daar zijn duurder, maar dat is op
echt linnen.. .."
Als ge niets na te schilderen hebt,
kunt ge verder gaan om
manchetknoopen te koopen, of oude boeken,
vlekkewater, rubber hakken, dassen, likdoorn
pleisters, konijnen of niets.
Film
Wiener G'schichten
(Rembrandt Theater)
DIT is de ode aan het Weensche
Koffiehuis uit het begin dezer
eeuw, aan het stamcaféwaar iedere
gast zijn vaste plaats had en waar
gepraat, geroddeld, gepolitiseerd en
gegokt werd onder het genot van een
der tien soorten koffie met of zonder
vel, geserveerd door den meest
getrainden oberkellner van het continent.
CaféFenstergucker" is zoo een
stamcafévan historische reputatie
en als men dit koffiehuis gezien heeft
in de krullerige pracht van omstreeks
1905, dan weet men wat men vandaag
den dag in zijn stamlokaal ontbeert
aan sfeer, stemming en service. Maar
nu heeft CaféFenstergucker", naast
zijn naam en zijn gezellige gevelsteen
ook wel alles mee. Waar vindt men nog
kellners als Paul Hörbiger en Hans
Moser en waar vindt men elegantere
eigenaresse als Frau Lechner, om nog
maar te zwijgen van de interessante
clientèle, die varieert van den
schwarmerischen" componist Seide tot den
Hörbiger en Moser in Wiener G'schichten
paardengokker Stanglberger en den
valsch-speler Brelowski. Met deze
menschen en in deze omgeving speelt
zich een luchtig geval af van den ver
liefden kellner Ferdinand en van zijn
nichtje uit de provincie, die bijna in de
goed verzorgde maar verkeerde handen
van Brelowski valt, van een verliefde
cheffin met beroepstrotsch en van
concurrentiestrijd, die met een huwelijk
en het wegvallen der scheidingsmuur,
tusschen de concurreerende café's
eindigt. Wiener G'schichten A. D.
1905; wie hoort ze niet graag vertellen
als een sprookje uit een ver verleden....
van bijna 40 jaar terug.
Tentoonstellingen
Bloemen door Ned. schilders
(Buffa)
VAN 7 September tot 5 October
wordt Buffa in de bloemetjes ge
zet. Er is een tentoonstelling van
bloemschilderijen van Lizzy Ansingh, Jeanne
Bieruma Oosting, Breitner, Van Don
gen, Lau, Jan Mankes, Lau, Peizel,
Quirijn van Tiel, John Radecker, Jan
Sluyters, en tal van andere Hollandsche
schilders.
Stilleven
Deze tentoonstelling is de eerste van
een serie van twaalf die Buffa zal
houden.
Wie in de natuur-arme Kalverstraat
aan 't wandelen is en opeens naar
buiten verlangt, kan zich verfrisschen
aan de bloeiende natuur die de wanden
van de zaaltjes siert. Want de men
schen willen altijd bloemen zien, bloe
men op schoorsteenmantels en venster
banken of aan den muur hebben. Dat is
het inconsequente van de gecultiveerde
menschheid in de steenen stad.
Tooneel
De Spooktrein
(Beatrix Theater)
DE Spooktrein rijdt weer, en wel
iederen avond in het Beatrix The
ater. En omdat wij menschen er nu
eenmaal van houden om veilig in een
theaterstoeltje gezeten, te griezelen,
gaan we naar de Spooktrein kijken, al
worden we tijdig gewaarschuwd dat
dit levensgevaarlijk is.
De zes menschen die hun aanslui
ting missen en genoopt zijn in een lu
guber wachtkamertje te overnachten
hebben allerlei verschrikkelijks te door
staan. Dat is nu eenmaal zoo, als het
ergens spookt. En van het tooneel af
sluipt de griezeling de zaal in, zoodat
je onwillekeurig al naar het bordje
nooduitgang" zoekt. Maar dat is niet
noodig, want zoo'n vaart loopt het niet
met de verschrikkingen;
Een der passagiers (gespeeld door
Julia Cuypers) laat zich voortdurend
in de maling nemen door Teddie
Deakin (Bob van Leersum) die overal raad
op weet en met zijn geruststellingen de
menschen de stuipen op het lijf jaagt.
Zijn opgewekt komisch gedrag vormt
een schril contrast nmet de beklemmen
de atmospheer. Tegen wil en dank
wachten de spelers op de Spooktrein,
en wij in de zaal wachten mee, zoodat
deheele schouwburg feitelijk een wacht
kamer wordt. En als de middernachte
lijke trein dan eindelijk voorbijgeraasd
is, komt er nog meer
huiveringwekkends. Aan het eind van het stuk wor
den we gerustgesteld met het feit dat
er geen spooktreinen en geen spoken
bestaan, en dan moeten we de griezelig
donkere straat op om met de laatste
spooktram naar huis te gaan.
Intieme Kunstavond
(Centraal Theater)
WAARIN de intimiteit van dezen
kunstavond bestaat wordt nie
mand duidelijk, want zoowel de con
férences van Louis Saalborn, als de
Vlaamsche voordrachten van Rien
van Noppen en Julia de Gruyter en
de eenacter na de pauze zijn meer
luidruchtig dan intiem, wat niets ten
nadeele van deze prestaties wil
beteekenen. Maar wel is deze kunstavond
veelzijdig, want wat U anders op zeven
verschillende avonden in zeven ver
schillende schouwburgen, concertzalen
en radio-studio's te zien of te hooren
zoudt krijgen, wordt U nu in twee en
een half uur gepresenteerd. Er is
muziek, dans, voordracht, tooneelspel,
Herman Kruyt speelt een wals van
Schubert, een gedeeltelijke dansgroep
Georgi danst Russisch, Slavisch en
in Rococo-stijl, Lizzy Valesco en Edurin
Thomas geven een Javaansch
dessatafereeltje ten beste, er zijn Vlaamsche
voordrachten en het geheel speelt een
dienstbodennood-stukje met een ver
rassend slot. Dat is veel voor n avond
en dat het niet téveel werd pleit voor
de luchtige wijze, waarop dit program
ma samengesteld en gebracht wordt.
Maar intiem.... neen, dat was het
niet!
Mottige Janus
(Passage bioscoop)
MOTTIGE Janus is een flinke eer
lijke kerel, daarom heet hij dan
ook eigenlijk Janus Rechtdoorzee. Hij
is n van de vele matrozen die het
stuk tot een zoo karakteristiek zee
mansstuk maken. Natuurlijk wordt er
veel gedronken, gezongen en harmoni
ca gespeeld. Dit laatste inderdaad mees
terlijk. Janus' vriend heet de Rooie",
in tegenstelling tot de Blauwe" in
De Jantjes". Inderdaad doet dit stuk
denken aan De Jantjes", want hier
zien we ook niets dan Jantjes, maar
hoeveel aangrijpender is dit, en hoeveel
levenswijsheid zit hier in. Alle
matrozijn zijn toffe jongens, en de deftige
rijke menschen zijn op de enkele uit
zonderingen na, laaghartige huichel
achtige individuen. Een van de
emotioneelste oogenblikken is dat waarop
Leen als moeder van een onecht kind
(de vader is de schurk) ten tooneele
verschijnt, op een rieten stoeltje gaat
zitten en ter plaatse sterft nadat Mot
tige Janus beloofd heeft voor het kind
te zullen zorgen. Het is hartverscheu
rend en dat blijft het, ook als de schurk
(een zér deftige heer) ontmaskerd
wordt. Het drama wordt opgevoerd
door Het Nederlandsche
Volkstooneel". In ieder geval wekt het den in
druk dat er meer volk dan tooneel is.
Film
Pareh (De Uitkijk)
HET lied van de rijst" is de onder
titel van de film, maar deze
zou ook De legende van de kris",
of Het sprookje van de liefde tusschen
Machmoed en Wagini" kunnen luiden,
want al deze thema's doorkruisen deze
film, de eerste speelfilm uit onze
overzeesche gebieden.
Iets van de naïviteit, die ons tege
moet komt uit het bijgeloof en de
geheiligde gebruiken der inlanders,
vinden wij terug in Pareh", zoowel
in het verhaal, en in het spel als in de
realisatie van Mannus Franken. En
Sarinah in ,,Pareh"
zooals wij begrijpend knikken en
verteederd glimlachen bij het hooren
over de zinvolle en kinderlijkgeloovige
gewoonten, zoo knikken en glimlachen
wij bij het zien van deze film, die in
alles de leege en gladde perfectie van
de industriefilm mist, maar hart en
toewijding en begrip heeft.
Men treft er vele ingrediënten aan,
waaruit ook de westersche film is opge
bouwd: het liefdespaar, de onschuld
belagende schurk en het gelukkige slot
met den gestraften booswicht en het
niets in de weg staande bruidspaar,
maar alles is hier simpeler en poëtischer.
De liefde wordt hier gesymboliseerd
door twee elkaar naderende prauwen
en inplaats van de slotkus rijkt Wagini
op het dammetje tusschen twee sawahs
de rijst aan Machmoed. En als wij
nu toch aan het vergelijken zijn
zag U ooit op de film een meer natuur
lijke schoonheid en gratie als Wagini's
zusje Sarinah, badend bij de zeven
Bronnen ?
GEEF
adresveranderingen (ook tijde
lijke) vroegtijdig op l
Als wij Woensdag met de eerste
post bericht van Uw verhuizing
krijgen ontvangt U die week
DE GROENE reeds aan
Uw nieuw adres
PAG. U DE GROENE No. 3298